چگونه مشکلات دندانپزشکی در دوره کرونا را در خانه برطرف کنیم؟

دندانه به عنوان یک سایت دندانپزشکی تخصصی در این روزهای خطرناک کرونایی برای به حداقل رساندن مراجعات غیرضروری مراجعان و بیماران به کلینیک های دندانپزشکی، این مقاله را آماده کرده است. در این مقاله ما به شما می گوییم که در چه مواردی اصلا لازم نیست به دندانپزشک مراجعه کنید و چه وقت و با چه شرایطی می توانید به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید. همچنین با خواندن این مقاله یاد می گیرید که برخی از مشکلات دندانپزشکی در دوره کرونا را به تنهایی در خانه مدیریت کنید.

این روزها باید بیشتر از هر زمان دیگری #در_خانه_بمانیم و رفت و آمد در سطح شهرها مخصوصا در مراکز درمانی و دندانپزشکی را کم کنیم. زیرا بیشترین مراکز تجمع افراد بیمار و آلوده مراکز درمانی هستند و حتی اگر بیمار نباشیم ممکن است در این مراکز به صورت ناخواسته به ویروس آلوده شویم. یا اگر علائم خفیفی داریم، شدت علائم بیشتر شود. بنابراین حضور بی مورد و یا غیرضروری خود را مخصوصا به مراکز درمانی و دندانپزشکی کاهش دهید که اگر چنین نکنید، با جان خود بازی می کنید.

درمان های غیراورژانسی دندانپزشکی کدامند؟

بعضی از روش‌ های دندانپزشکی، غیر اضطراری یا غیراورژانسی هستند. بعضی وقت‌ ها به این روش‌ ها، انتخابی یا الکتیو نیز گفته می‌ شود. یعنی ما خودمان انتخاب می‌ کنیم که برای هدفی جز درمان، به مطب دندانپزشکی مراجعه کنیم و از دندانپزشکی درخواست خدمات می‌ کنیم. هدف از انجام این روش‌ ها، درمانی نیست و اگر انجام داده نشوند آسیبی به سلامتی ما وارد نمی‌ شود.

بنابراین ما می‌ توانیم آنها را حتی در شرایط عادی و غیر کرونا یا اپیدمی های مشابه به چند روز یا حتی چند ماه دیگر موکول کنیم. به عنوان مثال موارد زیر که همگی در حیطه دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی دسته بندی می‌ شوند، امورات دندانپزشکی غیر اورژانسی هستند که هیچ لزومی ندارد در طی همه گیری کرونا بابت آن ها به مطب دندانپزشکی مراجعه کنیم و جان خود را به خطر بی اندازیم:

• نصب روکش دندان
• نصب انواع ونیر دندان (شامل لمینت دندان، ونیر کامپوزیت و ….)
• سفید کردن یا بلیچینگ دندان
• ارتودنسی دندان
• جراحی ایمپلنت دندان
• نصب بریج دندان
• افزایش طول تاج دندان
• سایر روش های ترمیمی و زیبایی

به جز موارد ذکر شده، شرایط و موقعیت های زیر نیز جزء امورات غیر اورژانسی دندانپزشکی محسوب می شوند که می توانید آن ها را به بعد از پیک کرونا و یا حتی زمانی که واکسن تولید شود موکول کنید:

• ترمیم پوسیدگی های جزئی دندان
• گرفتن تصاویر دندانپزشکی با اشعه ایکس
• معاینات روتین و چکاپ های دوره ای (مثلا در این شرایط لازم نیست هر 6 ماه یکبار حتما به دندانپزشک مراجعه کنید)
• کشیدن دندان (به شرطی که مشکل جدی نداشته باشید)
• معاینات روتین ارتودنسی دندان

روش ها و درمان های اورژانسی دندانپزشکی کدامند؟

تا زمانی که یک مساله دندانپزشکی باعث به خطر افتادن سلامتی ما نشود، غیر اورژانسی محسوب می‌ شود. اما زمانی که یک مشکل در خصوص دهان و دندان شما کاملا جنبه درمانی داشته باشد و درمان نکردن آن یا به تاخیر انداختن آن به هر نحوی به سلامتی و یا حیات شما آسیب بزند، اورژانسی است و نیازمند مداخله مستقیم دندانپزشک است. برای مثال موارد زیر همگی جزء درمان های اورژانسی دندانپزشکی هستند که باید حتی در دوره کرونا سریعا به آن ها رسیدگی کرد و یا دست کم با روش هایی، آن ها را در خانه تا هنگام مراجعه به دندانپزشکی در دوره کرونا مدیریت کرد.

• دندان درد شدید که با دارو و روش های دیگر تسکین پیدا نمی کند.
• خونریزی از دهان، دندان، لثه و سایر بافت های داخل دهان که متوقف نمی شود.
• وجود ضایعه غیرطبیعی که ماهیت آن مشخص نیست و نیازمند نمونه برداری است.
• وجود مناطق متورم در داخل دهان یا اطراف آن (شامل لثه، صورت یا گردن)
• شکسته شدن دندان به خصوص اگر باعث درد یا آسیب بافتی جدی شود.
• مشاهده علائم عفونت (مانند درد و تورم)
• تمامی مراقبت های بعد از جراحی دندانپزشکی که خودتان نمی توانید آن ها را انجام دهید.
• شل شدن یا افتادن روکش دندان موقت یا پرکردگی موقت بعد از عصب کشی دندان
• تمامی امورات دندانپزشکی مربوط به درمان سرطان دهان در دوران کرونا
• پروتزهایی (مخصوصا دندان مصنوعی) که خوردگی، آسیب و درد ایجاد می کنند.
• پاره شدن سیم ارتودنسی که ممکن است به زبان آسیب بزند یا رسانده است.
• وارد شدن ضربه به صورت شما به طوری که تنفس شما را با مشکل مواجه کند.

اگر لازم باشد که در دوره کرونا به دندانپزشک مراجعه کنیم باید چه کارهایی انجام دهیم؟

در صورتی که مورد اورژانسی برایتان پیش آمد، به طوری که در خانه نمی توانید آن را مدیریت کنید بهتر است که قبل و حین مراجعه به مطب دندانپزشکی شبانه روزی به نکات زیر توجه کنید.

اگر خودتان سالم هستید و هیچ علائمی ندارید

• قبل از مراجعه حتما به مطب یا کلینیک دندانپزشکی تماس بگیرید.
• وضعیت خود را به طور کامل برای دندانپزشک یا کسی که تلفنی با او صحبت می کنید شرح دهید.
• زمان حدودی و در صورت امکان دقیق مراجعه خود به مطب را از آن ها بپرسید.
• اگر برایتان مقدور است و مشکلی برایتان پیش نمی آید صبر کنید و زمانی به مطب بروید که تعداد بیماران و مراجعان کمتر باشد. (برای مثال ابتدای صبح)
• حتی الامکان بدون همراه و به تنهایی به مطب بروید.
• دست کم دو عدد ماسک به همراه داشته باشید.
• مایع ضد عفونی کننده دست با خود ببرید.
•  اگر فضای سالن انتظار مطب شلوغ است وارد مطب نشوید، فقط اعلام حضور کنید و سپس بیرون بروید تا نوبتتان شود.
• در داخل مطب فاصله اجتماعی (دست کم 1 متری) را از مراجعان دیگر رعایت کنید.
• اگر فکر می کنید کسی علائم کرونا را دارد به پرسنل مطب اطلاع دهید و از آن مراجع دور شوید.
• اطمینان حاصل کنید محیط مطب ضدعفونی شده و تمام اصول بهداشتی توسط دندانپزشک و پرسنل مطب رعایت می شود.

از کجا مطمئن شویم که مطب ضدعفونی شده و ایمن است؟

تمام مطب ها و کلینیک های دندانپزشکی در سطح جهان و مخصوصا ایران، زمانی اجازه فعالیت دارند که تمامی پروتکل های بهداشتی را رعیات کنند. دندانپزشکان و پرسنل کلینیک های دندانپزشکی موظف اند برای حفظ سلامتی خود و مراجعانشان موارد زیر را انجام دهند. چنانچه هر کدام از موارد یاد شده نقض شود، جان مراجعان به خطر خواهد افتاد:

• چک کردن علائم مراجعان در بدون ورود به مطب (مثل دمای بدن)
• ضدعفونی کردن دست مراجعان
• قرار دادن مایع ضدعفونی کننده به تعداد کافی در مطب
• ضدعفونی کردن مکرر سطوح و ابزارهای دندانپزشکی
• استفاده از ماسک و گان و محافظ صورت
• اعمال اصول فاصله اجتماعی در مطب و سالن انتظار
• فراهم آوردن سیستم تهویه مطبوع
• نظارت بر استفاده از ماسک و رعایت اصول بهداشتی توسط مراجعان
• طرح پرسش از مراجعان (مثلا آیا اخیرا با کسی که کرونا داشته در تماس بوده اند یا خیر)
• ضدعفونی کردن مکرر ابزار مورد استفاده و مصرفی بیماران قبلی
• درخواست از مراجعان برای عدم مراجعه زودتر از موعد مقرر
• و …

اگر علائم کرونا را دارید

قبل از مراجعه به مطب حتما هرگونه علائم خود را به منشی مطب اعلام کنید. اگر مشکل شما اورژانسی و جدی باشد و شما علائم داشته باشید، دندانپزشک حق دارد که موضوع را بداند تا با احتیاط بیشتری به مشکل شما رسیدگی کند. اطلاع رسانی درباره اینکه کرونا دارید باعث می شود که دندانپزشک ابزار دندانپزشکی را به صورت ایمن ضدعفونی و استریل کند تا بیماران دیگر به کرونا آلوده نشوند. اما اگر علائمتان جزئی است، دندانپزشک ممکن است قرار ملاقات شما را کنسل کرده و بعد از بهبودی شما را ویزیت کند.

حل مشکلات دهان و دندان در طول همه گیری کرونا در خانه

ما در ادامه، مشکلات شایع دهان و دندان که ممکن است اورژانسی باشد یا (نباشد) را مورد بررسی قرار داده ایم. شما می توانید با دنبال کردن توصیه های لازم که در ادامه می خوانید، مشکل خود را تا حدودی در خانه به صورت موقت برطرف کنید. اگر از کرونا هراس دارید و نمی خواهید فعلا به مطب دندانپزشک مراجعه کنید، ادامه مقاله را بخوانید و مشکلات خود را در خانه مدیریت کنید تا در اولین فرصت به کلینیک مراجعه کنید.

درد در ناحیه دهان

• برای تسکین درد در وهله اول استامینوفن یا پاراستامول (Paracetamol) توصیه می شود؛ مگر اینکه این دارو گزینه مناسبی برای شما نباشد.
• همچنین داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن تواند به کاهش حساسیت دندان کمک کند. همچنین ثابت شده که ترکیب پاراستامول و ایبوپروفن نیز موثر است.
• دقت کنید که هیچ شواهد معتبری وجود ندارد که داروهایی مانند ایبوپروفن می توانند باعث بدتر شدن ویروس کرونا شوند. اما در هر صورت اگر علائم ویروس کرونا را ندارید، مصرف ایبوپروفن را به صورت طبیعی ادامه دهید.
• برای مدیریت دندان درد و یا درد دهانی شما می توانید همچنان استامینوفن مصرف کنید، مگر اینکه پزشک به شما گفته باشد که این دارو برایتان مناسب نیست.
• دقت کنید که تمام مسکن ها باید طبق دستورالعمل های موجود در بسته بندی دارو مصرف شوند. مصرف بیش از حد قرص استامینوفن (بیش از حد مجاز و با دوز بالا) علائم شما را بهبود نمی بخشد و می تواند باعث آسیب جدی به معده و کبد شود که می تواند حتی زندگی را تهدید کند.

دندان درد

اگر دندان شما به شدت به گرما یا سرما حساس باشد، این موضوع ممکن است نشانه پوسیدگی دندان باشد و آنتی بیوتیک ها به بهبود درد آن کمکی نمی کنند. اگر پوسیدگی شدید است تا قبل از مراجعه به مطب دندانپزشک اقدامات زیر را در خانه انجام دهید:

• دندان های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید تمیز مسواک بزنید.
• از مصرف غذاهای بسیار شیرین (حاوی قند و شکر) خودداری کنید.
• اگر دندان شما به دنبال پوسیدگی دچار ترک خوردگی و یا حفره شده، می توانید با مراجعه به داروخانه و خرید مواد موقت پر کننده دندان درد دندان خود را کاهش دهید.
• یک خمیر دندان مخصوص دندان های حساس خریداری کنید. خمیر دندان را مستقیماً روی ناحیه آسیب دیده بمالید و تا مدتی به آن آب نزنید.
• ژل بی حس کننده نیز می تواند به کاهش درد دندان در دوره کرونا کمک کند.
• همچنین اگر درد دندان شدید است، شستشو دهان با آب سرد می تواند درد را کاهش دهد.

✍ خواندن این مقاله را فراموش نکنید: درمان سه سوته دندان درد

درد دندان عقل نهفته و نیمه نهفته

• دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته می تواند لثه را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع دردی که تجربه می شود، بیشتر مربوط به بافت لثه است. این درد پس از جویدن مواد غذایی بدتر می شود. حین تمیز کردن دندان های نهفته، از مسواک های نرم استفاده کنید تا فشاری به لثه و دندان وارد نکنید.
• استفاده از محصولات بهداشت دهان و دندان مانند دهانشویه به کاهش درد کمک می کند اما از استفاده بیش از حد آن (بیش از یک هفته) پرهیز کنید. زیرا ممکن است باعث لک شدن دندان شود. دهانشویه های گرم نمکی همچنین می توانند به کاهش درد کمک کنند.
• اگر در بلع و صحبت کردن مشکل دارید و یا تورم صورت یا گونه را تجربه می کنید و یا حتی در باز کردن دهان مشکل دارید، حتما با دندانزپزشک خود تماس بگیرید. اگر مشکل عفونت دندان داشته باشید باید آنتی بیوتیک مصرف کنید.

درد یا خونریزی پس از کشیدن دندان

• مصرف مسکن های معمولی را برای چندین روز پس از کشیده شدن دندان ادامه دهید. داشتن درد دندان طی 3 یا 4 روز بعد از کشیدن دندان آنقدرها هم غیرمعمول نیست.
• آنتی بیوتیک مصرف نکنید. (مگر آنکه عفونتی در داخل لثه و دندان شما وجود داشته باشد) همچنین دندانپزشکان تا قبل از اینکه شما را ویزیت نکنند برایتان آنتی بیوتیک تجویز نمی کنند.
• مشاهده مقداری آب دهان یا ترشح صورتی رنگ پس از کشیدن دندان طبیعی است. اگر جای خالی دندان کشیده شده (سوکت) خونریزی می کند، به مدت 20 دقیقه با یک گاز تمیز خونریزی را بند بیاورید. با قرار گرفتن گاز تمیز در حفره، خونریزی قطع می شود اما اگر نشد با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
• اگر پس از کشیدن دندان خیلی زود سیگار بکشید یا دهان خود را بشویید، خطر خشک شدن سوکت وجود دارد. این وضعیت می تواند بسیار دردناک باشد و بعید است مسکن های معمولی درد آن را تسکین دهند.

خونریزی لثه

• خونریزی از لثه یک اورژانس دندانپزشکی نیست. این مشکل معمولاً به دلیل التهاب لثه است و تا زمانی که روش مسواک زدن شما بهتر نشود، متوقف نخواهد شد. 2 بار در روز با خمیر دندانهای حاوی فلوراید به مدت 2 دقیقه مسواک بزنید و توجه ویژه ای به مناطقی که خونریزی می کنند داشته باشید. به یاد داشته باشید که هر روز باید از نخ دندان یا مسواک برای تمیز کردن دندان های خود استفاده کنید.
• اگر لثه شما بسیار دردناک و به نظر آلوده است، (به رنگ قرمز روشن با ظاهری خاکستری است) هنوز هم باید با وجود خونریزی مسواک بزنید اما به آرامی. در صورت نیاز از مسکن استفاده کنید و از دهان شویه هایی مانند کلرهگزیدین یا پراکسیل استفاده کنید که می توانید از داروخانه خریداری کنید.

زخمهای داخل دهان

اگرچه ممکن است این زخم ها دردناک باشند، اما بیشتر زخم های دهان شامل آفت ها در طی 7-10 روز بهبود می یابند. اما اگر ضایعات یا زخم هایی در داخل دهان شما باشد که بیش از 3 هفته هنوز درمان نشده اند و پابرجا هستند، حتما به یک پزشک مراجعه کنید یا زنگ بزنید. در غیر این صورت اقدامات خانگی زیر را در نظر بگیرید:

• دهان خود را با دهانشویه های گرم بشویید.
• حتی اگر نمی توانید مسواک بزنید، فضای داخل دهان و دندان های خود را تمیز نگه دارید.
• بنزیدامین (نوعی داروی ضدالتهاب غیراسترودیدی) را در صورت لزوم به داخل دهان و زخم اسپری کنید.
• برای کاهش آسیب حتما به خوردن غذاهای نرم روی بیاورید.
• داروهای مسکن مصرف کنید. (پاراستامول یا ایبوپروفن)
• اگر دندان مصنوعی دارید، برای کاهش حساسیت و خورندگی آن ها چسب پروتز استفاده کنید.

شل شدن روکش دندان

• در صورت شل شدن، روکش را تمیز و بررسی کنید. اگر چسب و ای عمل نگهدارنده روکش از بین رفته و یا وجود ندارد میتوانید موقتا آن را در خانه بچسپانید
• اگر روکش شکسته و یا یک لبه تیز دارد، آن را گرد کنید تا به ساختارهای داخل دهان شما آسیب نرسد.
• روکش را زیاد دستکاری نکنید و یا به آن فشار زیادی وارد نکنید زیرا ممکن است ریشه های دندان آسیب دیده یا حتی بشکند.
• در صورت خریداری سمنت یا چسب مخصوص روکش دندان از داروخانه، آن را مطابق دستورالعمل های داخل بسته بندی استفاده کنید.

شکستگی دندان در دوره کرونا

• اگر دندان ترک برداشته، لب پر شده و یا شکسته شود، حتما از خمیر دندان مخصوص دندان های حساس و کیت ترمیم اضطراری دندان استفاده کنید.
• اگر یک دندان شیری به هر دلیلی (غیرطبیعی) افتاد، بعد از شکستگی دندان ها در صورت خونریزی، دهان و محل شکستگی را تمیز کنید. صورت خود را با حوصله گرم به مدت 30 دقیقه گرم نگه دارید. داروی مسکن بخورید و تنها غذاهای آبکی و نرم بخورید.
• اگر دندان دائمی شما شکسته یا آسیب دیده است، به هیچ عنوان به ریشه دست نزنید و اگر نیاز بود تنها تاج را لمس کنید.
• اگر دندان کثیف است، آن را به مدت کوتاه (10 ثانیه) زیر آب سرد جاری بشویید.
• سعی کنید دندان را دوباره در جای خود قرار دهید و سپس به آرامی یک دستمال تمیز را گاز بگیرید تا دندان به موقعیت قبلی خود برگردد.
• اگر این کار عملی نیست، قطعات دندان شکسته خود را درون یک لیوان شیر قرار داده و به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید. حتی می تواند دندان را درون دهان خود گذاشته و با احتیاط به مطب مراجعه کنید.