پوسیدگی دندان یکی از شایعترین مشکلات دهان و دندان در انسان ها و مخصوصا کودکانه. این مشل به قدری شایعه که بعد از سرماخوردگی دومین بیماری (اگه بشه اسمشو گذاشت بیماری) رایج در تمام جهانه. چیزی که اینجا میخونید تقریبا همه چیز درباره پوسیدگی دندان کودکان، علل و عوامل، نحوه تشخیص، درمان و نحوه پیشگیری از اونه.
چه عواملی باعث پوسیدگی دندان کودکان می شه؟
پوسیدگی دندان توسط باکتری ها و یه سری عوامل دیگه ایجاد میشه. این اتفاق زمانی رخ میده که کودک به کررات غذاهای حاوی کربوهیدارت (قند و نشاسته) رو میخوره. مثلا میاد شیر، نوشابه، کشمش، آب نبات، کیک، آب میوه، غلات و نان و کلی از این دست غذاها میخوره.
اونوقت یه سری باکتری داخل دهان کودک (کلا همه انسان ها) هست که از این چیزایی که بچه میخوره تغذیه می کنن. نتیجه تغذیه این باکتری ها از غذاهای حاوی کربوهیدرات تولید اسیده.
حالا ترکیبی از این اسید با باکتری ها، ذرات ریز مواد غذایی لابلای دندون ها و بزاق، در نهایت یه چیزی به نام پلاک دندان ایجاد میکنه که خیلی راحت به سطح دندون بچه ها میچسپه.
این پلاکه و اسیدهای داخلش و کلا تولید بیشتر اسید توسط باکتری ها باعث تحلیل رفتن جزئی دندون میشه و اگه بهداشت دهان و دندان خوب باشه مینای دندان خودش رو بازسازی و تقویت میکنه.
اما اگه رسیدگی به بهداشت دهان و دندان ضعیف باشه هر سری مقدار بیشتری از مینای دندان از بین میره و در نهایت مینای دندان بیشتر دچار خوردگی و آسیب دیدن میشه. از بین رفتن مینای دندان همانا و ایجاد پوسیدگی دندان کودکان به همراه تشکیل حفره دندانی همانا.
کدوم بچه ها بیشتر دچار پوسیدگی دندان میشن؟
البته پوسیدگی دندان یه چیزی نیست که فقط یه سری از بچه ها بگیرن و بقیه مصون باشن. نه برعکس، همه ممکنه دچار پوسیدگی بشن. یعنی تا زمانی که باکتری در داخل دهان هست این احتمال هم به قوت خودش باقیه. و از اونجا که همیشه باکتری داخل دهانه ینی همیشه پوسیدگی در کمینه و فقط باید حواسمون بهش باشه.
با این حال بعضی شرایط و موقعیت ها هست که احتمال پوسیدگی خیلی بیشتر از همیشه س. مثلا اگه کودک شما یکی از شرایط زیر رو داره بدونید که احتمال پوسیدگی دندون در کودک شما بیشتر از بقیه بچه ها است:
- اگه سطح بالایی از باکتری هایی که باعث ایجاد پوسیدگی میشن در دهانش وجود داشته باشه
- اگه رژیم غذایی سرشار از قند و نشاسته داشته باشه
- اگه آب آشامیدنیش فلوراید نداره و یا مکمل فلوراید دریافت نمی کنه
- اگه وضعیت بهداشت دهان و دندانش ضعیفه
- و اگه میزان تولید و ترشح بزاق دهانش کمتر از حد معموله
🦷شاید این مطلب هم به دردتان بخورد
علائم پوسیدگی دندان در کودکان چیه؟
نوع و ماهیت پوسیدگی دندان ممکنه از یه کودک به کودک دیگه فرق کنه. اما معمولا اگه پوسیدگی وجود داشته باشه علائم مشخصی داره. رایجترین علائم پوسیدگی دندان کودکان اینا میشن:
- در نقاط آسیب دیده و دچار پوسیدگی احتمالا لکه های سفید روی دندان ایجاد میشه. وجود این لکه ها به این معنیه که مینای دندان در حال شکسته شدن یا تحلیل رفتنه. و همین موضوع ممکنه باعث حساسیت اولیه دندان کودکان بشه.
- در محل پوسیدگی اولیه یک حفره و سوراخ کوچیک ممکنه وجود داشته باشه قهوه ای روشنه.
- در مراحل بعدی همون حفره و سوراخه عمیق تر میشه و به رنگ تیره تر مثل قهوه ای تیره یا مشکی درمیاد.
البته پوسیدگی لزوما قرار نیست همیشه علائم مشخصی داشته باشه. اینجاست که نقش متخصص دندانپزشکی کودکان نقشش پررنگ میشه. این نوع پوسیدگی دندان کودکان رو تنها دندانپزشک کودکان تشخیص میده. از همین روی اگه علائم در خصوص دهان و دندان کودک شما وجود داره به متخصص دندانپزشکی کودکان مراجعه کنید.
- درد در ناحیه دهان و اطراف دندان
- حساسیت به بعضی غذاها مانند شیرینی و نوشیدنی های گرم یا سرد
پوسیدگی دندون در بچه ها چطوری تشخیص داده میشه؟
کلا 3 روش اصلی برای تشخیص پوسیدگی دندان کودکان و میزان اون وجود داره. وقتی به مطب متخصص دندانپزشکی کودکان مراجعه می کنید این با کمک این 3 مورد همه چیزو تشخیص میده:
- بررسی تاریخچه پزشکی کودک
- معاینه فیزیکی دهان و دندان
- گرفتن تصاویر با کمک اشعه ایکس از دندان ها
درمان پوسیدگی دندان بچه ها چیه؟
بسته به عواملی مثل نوع علائم، سن و سال کودک، سطح سلامتی عمومی و شدت پوسیدگی روش های درمان متفاوته.
ولی خب در اغلب موارد اون بخش پوسیده دندان برداشته میشه و با کمک مواد پر کننده دندان ترمیم میشه. پر کردن دندان کودکان هم تقریبا با بزگسالان فرقی نداره و مشابهن.
در کل هم 2 نوع روش ترمیم دندان پوسیده در کودکان وجود داره که اینا میشن:
- ترمیم مستقیم: ترمیم مستقیم همون پر کردن ساده و معمولی دندونه. ینی مواد پر کننده مستقیما داخل محل پوسیدگی قرار داده میشن. یه جلسه طول میکشه تا دندون پر بشه و نیازی به جلسات بعدی نیست. این پر کننده ها ممکنه از نقره، اسیدهای اکریلیک یا رزین ساخته باشن. ولی معمولا سعی میشه همرنگ دندان باشه.
- ترمیم های غیرمستقیم: ترمیم غیرمستقیم دندان کودکان نیاز به دو جلسه داره (شایدم بیشتر). این ترمیم ها در لابراتوار ساخته میشن و طی یک جلسه مزا نصب میشن. مثلا اینله و انله، روکش دندان و بریج از این دست ترمیم ها هستند. جنس اینها هم معمولا از آلیاژهای فلزی، سرامیک و پرسلینف کامپوزیت، طلا و … هست.
چطور از پوسیدگی دندان بچه ها پیشگیری کنیم؟
اول خودتون بعد بچه
به عنوان مادر کودک، پیش از هرچیزی اول از سلامت دهان و دندان خودتون مراقبت کنید. وقتی باردار هستید و هنوز بچه به دنیا نیومده بهتره که به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید چون مراقبت از سلامتی دهان و دندان در طول بارداری خیلی مهمه. این رو ازونجا میگم که تغییرات هورمونی زیادی در داخل بدن مادر حامله ایجاد میشه که میتونه تاثیرات این تغییرات روی دهان و دندان هم قابل مشاهده باشه.
در هر شرایطی باید مراقب دندون بچه باشید
چه خودتون به نوزاد شیر می‌دید چه با شیشه شیر تغذیه‌ش می‌کنید باید مراقب دندون هاش باشید. برای همین منظور، سعی کنید در سنین مختلف نوزادی اقدامات زیر رو انجام بدید:
- از تولد تا 12 ماهگی
لثه های نوزاد رو با یک دستمال پاکیزه تمیز کنید. دهانش رو همیشه تمیز نگه دارید. اولین دندون بچه که دراومد مسواک مخصوص کودک تهیه کنید و با مقدار خیلی خیلی کمی خمیر دندان اون رو تمیز کنید. مسواک باید خیلی نرم باشه و خمیر دندون اندازه یا کمتر از یه دونه برنج باشه.
- از 12 تا 36 ماهگی
دندون بچه رو روزی 2 بار و هر بار به مدت 2 دقیقه مسواک بزنید. تا سومین سال زندگی کودک، حتما از خمیر دندون حاوی فلوراید برای شستشوی دندون های بچه کمک بگیرید. بهتره مسواک زدن رو بذارید برای بعد از صبحانه و قبل از خواب، اینجوری به خوبی از پوسیدگی دندان کودکان پیشگیری می کنید.
موقع خواب خوراکی و شیشه شیر رو از کودک دور نگه دارید
کودک برای سلامتی دهان و دندانش نباید بعد از مسواک زدن هیچ چیزی بخوره. برای همین سعی کنید وقتی میخواد بخوابه شیشه شیر بهش ندید. یا هیچ خوراکی دم دستش نذارید. اگه به این مساله توجه نکنید نه تنها به پوسیدگی دندان کودک کمک کردید که احتمال شکل گیری عفونت گوش و خفگی رو هم تقویت کردید.
پستونک آره ولی بطری نه
یه سری بطری و ظرف هستند که مخصوص آب خوردن بچه ها هستن. وقتی میخوایید آب یا نوشیدنی به بچه بدید از اونا استفاده می کنید. اما نباید کودک بیش از حد و به جای پستونک از این بطری ها استفاده کنه. این مساله میتونه باعث به هم خوردن نظم دندان ها بشه که بعدها برای اصلاحش نیاز به ارتودنسی دندان هست.
همچنین بین وعده های غذایی سعی کنید که داخل این بطری تنها آب باشه و نوشیدنی رو همراه با غذا بدید. اگه بیش از حد نوشیدنی بین وعده های غذایی در دسترس قرار بدید احتمال پوسیدگی دندان کودک شما بیشتر میشه.
ببینید آب آشامیدنی شما حاوی فلوراید هست یا نه
آب لوله کشی و آشامیدنی در اغلب شهرها بر اساس سیاست های بهداشتی حاوی فلورایده (ایران رو فکر نکنم!). فلوراید برای پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان از واجباته چون باعث تقویت مینای دندان و کمک به شکل گیری بهتر اون میشه.
اگر آب آشامیدنی شما حاوی فلوراید نیست احتمالا متخصص دندانپزشکی کودکان برای فرزند شما مکمل فلوراید تجویز کنه. به جز این، حتی ممکنه که فلوراید وارنیش رو هم برای کودک انجام بده.
به فرزندتون یاد بدید خیلی زود از یه فنجون آب استفاده کنه
تا زمانی که کودک از شیشه شیر، شیر، نوشیدنی و یا آب میوه خودش رو بخوره یعنی احتمال پوسیدگی دندان کودک بیشتر میشه. چون همه جا (حتی توی تخت خواب) با خودش بطری داره.
اما وقتی به جای بطری عادت کنه که از فنجون، آب و نوشیدنی بخوره، همیشه و هرجا قادر نیست که فنجون داشته باشه (مخصوصا توی تخت). بنابراین هرچه زودتر به کودک کمک کنید که فنجون خودشو داشته باشه.
هر وقت و زمانی به بچه آبمیوه ندید
آکادمی پزشکی اطفال آمریکا AAP آب شیرین رو برای نوزادان زیر 6 ماه توصیه نمی کنه پس آب میوه هم ضرورتی نداره. اگر بعد از این 6 ماه (تا حدود 12 ماهگی) هم بخوایید به کودک آبمیوه بدید باید محدود و کنترل شده باشه.
برای مثال بهتره که آب میوه در حد 4 اونس باشه و همین مقدار آب میوه باید با نصف لیوان آب رقیق بشه بعد به کودک بین 6 تا 12 ماهه داده بشه. همچنین برای بچه های 1 تا 6 سال هم بهتره که بیشتر از 4 تا 6 اونس آب میوه در طول روز داده نشه.
و خیلی مهمه که فراموش نکنیم همین مقدار رو هم بهتره که همراه وعده غذایی به کودک بدیم چون اگه به عنوان میان وعده بدیم ممکنه پوسیدگی رو به دلیل فراموشی در مسواک زدن و تمیز کردن دهان و دندان کودک بیشتر کنه.
تا قبل از یک سالگی به یک دندانپزشک متخصص اطفال مراجعه کنید
هرچند که به محض دراومدن اولین دندون شیری میشه بچه رو به مطب یه متخصص دندانپزشک کودکان برد، اما تا یه سالگی هم اگر هنوز مراجعه نکردید ایراد نداره.
اگه نگرانی خاصی در خصوص سلامت دهان و دندان بچه دارید میتونید یه متخصص دندانپزشکی کودکان توی منطقه خودتون پیدا کنید تا سلامت دهان و دندان کودکتون بررسی بشه.
اگر هیچ متخصص دندانپزشکی اطفالی در نزدیکی منطقه شما نیست هم میتونید به یک پزشک متخصص اطفال یا یه دندونپزشک عمومی برید.
به محض مشاهده جزئی ترین علائم پوسیدگی دندان کودکان دست بکار شید
گاهی اوقات با وجود اینکه همیشه حواسمون به سلامت دهان و دندان کودکان هست، اما به صورت جزئی ممکنه دندان دچار پوسیدگی بشه. نگران نباشید چون هنوز اولشه میشه متوقف یا معکوسش کرد. فقط کافیه به متخصص دندانپزشکی کودکان مراجعه کنید تا به شما در این خصوص کمک کنه.
آبسه دندان؛ از علت تا روش درمان فوری آن
آفت دهان چیست؟ روش های درمان آفت دهان
با سریع ترین روش های سفید کردن دندان آشنا شوید
سه سوته از شر دندان درد خلاص شوید!
علت تلخی دهان و راه های درمان آن
