چرا لثه ها سیاه می شوند؟ علت ها و راهکارها

سیاه شدن لثه یکی از مشکلات شایع در سلامت دهان است که می تواند ناشی از عوامل متعددی مانند بهداشت نامناسب، مصرف دخانیات یا بیماری های زمینه ای باشد. لثه های سالم معمولا رنگ صورتی روشنی دارند که نشان دهنده گردش خون مطلوب و سلامت بافت هاست. تغییر رنگ لثه به سمت سیاهی یا تیرگی، می تواند هشداری برای بروز مشکلات جدی تر باشد. در این مقاله از دندانه، به بررسی علل این تغییر رنگ و روش های درمان به موقع آن می پردازیم تا سلامت دهان شما حفظ شود و از بروز آسیب های بیشتر جلوگیری گردد.

سیاه شدن لثه چیست؟

سیاه شدن لثه به حالتی گفته می ‌شود که رنگ لثه‌ ها از حالت طبیعی و سالم (صورتی) به طیفی از رنگ ‌های تیره مانند قهوه ‌ای، خاکستری یا سیاه تغییر پیدا می ‌کند. این تغییر رنگ ممکن است در تمام نواحی یا به صورت لکه ‌های پراکنده ظاهر شود. برخی افراد به دلیل ژنتیک یا وجود ملانین بیشتر در بدنشان، به طور طبیعی لثه ‌های تیره‌ تری دارند که جای نگرانی نیست. اما در برخی موارد، این تغییر رنگ می ‌تواند به دلایل بیماری ‌ها، عادات نادرست یا عوامل محیطی رخ دهد.

علائم رایج تغییر رنگ لثه

سیاه شدن لثه ممکن است با علائم دیگری همراه باشد که به شناسایی علت اصلی کمک می ‌کند. این علائم عبارتند از:

• حساسیت یا درد در لثه‌ ها
• بوی بد دهان
• التهاب و تورم
• خونریزی لثه
• لکه‌ های تیره پراکنده

چه عواملی باعث سیاه شدن لثه می ‌شوند؟

ردیف	عامل	توضیحات
1️⃣	🧬 ژنتیک و ملانین	رنگ طبیعی لثه
2️⃣	🪥 بهداشت ضعیف	تجمع پلاک و جرم
3️⃣	🚬 سیگار و دخانیات	ملانوزیس سیگاری
4️⃣	🦷 بیماری و عفونت	التهاب لثه
5️⃣	💊 دارو و بیماری خاص	تغییر هورمون یا خون

دلایل سیاه شدن لثه زیاد است، از عوامل ژنتیکی تا عادات روزمره ‌ای که ممکن است به سلامت آن ‌ها آسیب برسانند. در ادامه به بررسی مهم ‌ترین دلایل می‌ پردازیم:

1. دلایل طبیعی و ژنتیکی

بعضی از افراد به دلیل خصوصیات ژنتیکی، لثه‌ هایی تیره‌ تر دارند. این موضوع بیشتر در افرادی با رنگ پوست تیره یا افرادی که ملانین بیشتری در بدنشان تولید می‌ شود دیده می ‌شود. این نوع تغییر رنگ کاملا طبیعی است و نیازی به نگرانی ندارد.

2. عادات نادرست بهداشتی

رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان یکی از دلایل اصلی سیاه شدن لثه است. تجمع پلاک ‌ها و جرم‌ ها روی سطح دندان ‌ها، می ‌تواند باعث التهاب و تغییر رنگ لثه شود. مسواک نزدن منظم، استفاده نکردن از نخ دندان و عدم مراجعه به دندانپزشک برای جرم ‌گیری دندان می ‌توانند از عوامل اصلی باشند.

3. تاثیر سیگار و دخانیات

سیگار کشیدن یکی از مخرب ‌ترین عادات برای سلامت دهان و دندان است. مواد شیمیایی موجود در دخانیات می ‌توانند باعث تغییر رنگ لثه‌ ها به قهوه ‌ای یا سیاه شوند. این عارضه که به “ملانوزیس سیگاری” معروف است، بیشتر در افرادی دیده می ‌شود که مدت زیادی سیگار یا سایر مواد دخانی مصرف می‌ کنند.

4. بیماری ‌های لثه و عفونت ‌ها

عفونت ‌های باکتریایی یا قارچی می ‌توانند به تغییر رنگ لثه‌ ها منجر شوند. بیماری‌ هایی مانند ژنژیویت (التهاب لثه) و پریودنتیت (بیماری‌ های پیشرفته لثه) از جمله عوامل شایع هستند. این بیماری‌ ها معمولا با علائمی مانند تورم، خونریزی و بوی بد دهان همراهند.

5. مصرف داروها یا بیماری ‌های خاص

برخی داروها، به خصوص آن ‌هایی که باعث تغییر در هورمون ‌ها یا جریان خون می ‌شوند، می‌ توانند رنگ لثه ‌ها را تغییر دهند. داروهایی مانند آنتی ‌بیوتیک‌ های خاص، داروهای ضد مالاریا و برخی داروهای شیمی‌درمانی ممکن است باعث این تغییرات شوند. علاوه بر این، بیماری ‌هایی مانند آدیسون یا کمبود ویتامین ‌ها نیز می‌ توانند در تغییر رنگ لثه نقش داشته باشند.

بیشتر بخوانید :

• تحلیل لثه چیست و چه نشانه هایی دارد ؟

آیا سیاه شدن لثه خطرناک است؟

تغییر رنگ لثه‌ ها همیشه به معنای وجود یک بیماری جدی نیست، اما در برخی موارد، این عارضه می ‌تواند نشان ‌دهنده مشکلاتی باشد که نیاز به توجه فوری دارند. اگر تغییر رنگ لثه به دلایل ژنتیکی یا مصرف دخانیات باشد، معمولا نیازی به نگرانی جدی نیست. البته در چنین مواردی نیز مشورت با دندانپزشک می‌ تواند مفید باشد تا از وجود هرگونه مشکل پنهان اطمینان حاصل شود. مواردی که نیاز به مراجعه فوری به دندانپزشک دارند:

• درد شدید یا مداوم در لثه ‌ها: این علامت ممکن است نشان‌ دهنده یک عفونت جدی باشد.
• خونریزی‌ های غیر طبیعی: اگر لثه‌ های شما بدون دلیل خاصی خونریزی می‌ کنند، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
• بوی بد دائمی دهان: بوی ناخوشایند که با رعایت بهداشت دهان برطرف نمی ‌شود، ممکن است نشان‌ دهنده وجود عفونت باشد.
• تغییر رنگ ناگهانی و شدید: اگر لثه‌ های شما در مدت کوتاهی به طور غیرعادی سیاه شده ‌اند، باید بررسی‌ های لازم انجام شود.

روش های تشخیص علت سیاه شدن لثه

ردیف	روش تشخیص	توضیحات
1️⃣	🪞 معاینه بالینی	بررسی رنگ و بافت
2️⃣	📜 شرح حال	سوال درباره سابقه
3️⃣	🧪 آزمایش خون	بررسی کمبود و هورمون
4️⃣	🦷 عکس برداری	تشخیص بیماری لثه
5️⃣	🔬 بیوپسی	تحلیل بافت لثه
6️⃣	🗓 پیگیری	ثبت تغییرات لثه

سیاه شدن لثه می تواند دلایل مختلفی مانند عوامل ژنتیکی، بهداشت ضعیف دهان، مصرف دخانیات، بیماری ها یا مصرف برخی داروها داشته باشد. برای تشخیص علت دقیق، دندانپزشک معمولا از روش هایی مانند معاینه بالینی، گرفتن شرح حال، آزمایش خون، عکس برداری، بیوپسی و پیگیری تغییرات استفاده می کند تا بهترین درمان را انتخاب کند.

روش ‌های درمان سیاه شدن لثه

ردیف	دسته درمان	روش ها	توضیحات
1️⃣	🏠 درمان خانگی	🛢️ روغن کشی 🧂 شستشو با آب نمک 🌿 ژل آلوئه ورا 🍊 مصرف ویتامین C	🧼 پاکسازی و 💪 تقویت
2️⃣	🦷 درمان حرفه ای	🦷 جرم گیری 🧹 پاکسازی عمیق 🔪 جراحی لثه	❌ حذف جرم و 🛠️ ترمیم

همانطور که گفتیم تغییر رنگ لثه‌ ها به سیاه یا تیره همیشه نشان ‌دهنده یک مشکل جدی نیست، اما در بسیاری از موارد می‌ تواند بر سلامت و زیبایی دهان و دندان تاثیر منفی بگذارد. روش ‌های درمانی متنوعی برای رفع این مشکل وجود دارد که شامل درمان‌ های خانگی و حرفه ‌ای است. در ادامه، به بررسی این روش ‌ها می ‌پردازیم:

1. درمان سیاهی لثه در خانه

برای رفع یا کاهش سیاه شدن لثه، برخی از روش ‌های طبیعی و خانگی می ‌توانند مفید باشند. اگرچه این درمان ‌ها نمی ‌توانند جایگزین مراجعه به دندانپزشک شوند، اما در مراحل اولیه یا برای تقویت سلامت لثه ‌ها موثرند:

1. روغن‌ کشی (Oil Pulling): استفاده از روغن ‌هایی مانند روغن نارگیل یا روغن کنجد برای شستشوی دهان می ‌تواند به حذف سموم و باکتری‌ ها کمک کند و سلامت لثه ‌ها را بهبود بخشد.
2. آب ‌نمک گرم: شستشوی دهان با محلول آب ‌نمک می ‌تواند التهاب و عفونت‌ های سطحی لثه را کاهش دهد و از تجمع باکتری ‌ها جلوگیری کند.
3. ژل آلوئه‌ ورا: آلوئه ‌ورا به دلیل خاصیت ضد التهابی و آنتی‌ باکتریال خود می‌ تواند به بهبود رنگ و سلامت لثه ‌ها کمک کند.
4. مصرف ویتامین C: این ویتامین باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش سلامت آن ‌ها می‌ شود. مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین C مانند پرتقال، کیوی و فلفل دلمه ‌ای توصیه می ‌شود.

2. درمان‌ های حرفه ‌ای در کلینیک دندانپزشکی

در مواردی که تغییر رنگ جدی ‌تر است یا به درمان خانگی پاسخ نمی ‌دهد، درمان‌ های حرفه ‌ای توسط دندانپزشک ضروری است. برخی از این روش ‌ها عبارتند از:

جرم ‌گیری و پاکسازی عمیق لثه

یکی از رایج ‌ترین روش ‌های درمانی برای رفع سیاهی لثه، جرم‌ گیری و پاکسازی حرفه ‌ای لثه است. در این روش، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای تخصصی، پلاک‌ ها و جرم‌ هایی که روی لثه و دندان‌ ها تجمع کرده ‌اند را پاکسازی می‌ کند. این کار علاوه بر بهبود رنگ لثه، التهاب و عفونت را نیز کاهش می ‌دهد.

جراحی لثه در موارد شدید

در مواردی که تغییر رنگ لثه ناشی از بیماری ‌های پیشرفته مانند پریودنتیت باشد، ممکن است نیاز به جراحی لثه باشد. در این روش، دندانپزشک بافت‌ های آسیب ‌دیده را برداشته و محیطی سالم برای بازسازی لثه فراهم می‌ کند. این روش معمولا در موارد شدیدتر و زمانی که درمان ‌های دیگر جواب نداده ‌اند، انجام می‌ شود.

چگونه می‌ توان از سیاه شدن لثه پیشگیری کرد؟

ردیف	عامل پیشگیری	توضیحات
1️⃣	🪥 مسواک منظم	روزی دو بار با خمیر دندان فلوراید
2️⃣	🧵 نخ دندان	تمیز کردن نقاط دور از دسترس
3️⃣	🪣 دهانشویه	کاهش باکتری و پلاک
4️⃣	🚭 ترک سیگار	جلوگیری از ملانوزیس سیگاری
5️⃣	☕ کاهش نوشیدنی رنگی	کمتر قهوه و چای پررنگ
6️⃣	🍊 تغذیه سالم	ویتامین C، کلسیم، آنتی اکسیدان

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت نکات زیر می ‌توانید از تغییر رنگ لثه ‌ها جلوگیری کنید:

رعایت بهداشت دهان و دندان

مسواک زدن منظم: حداقل دو بار در روز با یک خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.

استفاده از نخ دندان: نخ دندان به تمیز کردن نواحی که مسواک به آن‌ ها دسترسی ندارد کمک می کند.

شستشو با دهانشویه: استفاده از دهانشویه ‌های ضدباکتریایی می‌ تواند از تجمع باکتری‌ ها و پلاک ‌ها جلوگیری کند.

ترک سیگار و تغییر عادات مضر

سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل سیاه شدن لثه است. ترک سیگار نه تنها سلامت دهان و دندان را بهبود می ‌بخشد، بلکه خطر ابتلا به بیماری‌ های لثه را نیز کاهش می ‌دهد. همچنین، کاهش مصرف نوشیدنی ‌های رنگی مانند قهوه و چای پررنگ نیز می ‌تواند مفید باشد.

تغذیه مناسب برای سلامت لثه ‌ها

رژیم غذایی سرشار از ویتامین ‌ها و مواد معدنی نقش مهمی در سلامت لثه‌ ها دارد. مواد غذایی سرشار از ویتامین C، کلسیم و آنتی ‌اکسیدان ‌ها مانند مرکبات، سبزیجات برگ‌ سبز و لبنیات می‌ توانند به سلامت لثه ‌ها کمک کنند.

دلایل سیاه شدن لثه در کودکان

سیاه شدن لثه در کودکان می ‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در برخی موارد، این تغییر رنگ به دلیل طبیعی بودن افزایش ملانین در بدن آن ‌ها است و جای نگرانی ندارد. اما در موارد دیگر، ممکن است به دلیل عفونت ‌ها، مشکلات تغذیه ‌ای یا رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان باشد. شما باید اطمینان حاصل کنید که کودک به طور منظم مسواک می ‌زند و از نخ دندان استفاده می‌ کند. اگر تغییر رنگ لثه کودک شما ناگهانی یا همراه با علائمی مانند درد و خونریزی است، فورا به دندانپزشک مراجعه کنید. همچنین بهتر است مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم و ویتامین C را در رژیم غذایی کودک افزایش دهید.

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

به دندانپزشک مراجعه کنید اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید:

• درد شدید یا مداوم لثه: درد پیوسته یا شدید ممکن است نشانه عفونت یا التهاب جدی باشد که باید درمان شود.
• خونریزی غیرطبیعی و مکرر: خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا بدون علت مشخص می تواند علامتی از بیماری لثه باشد.
• بوی بد دهان پایدار: اگر بوی نامطبوع دهان با رعایت بهداشت بهتر نشود، ممکن است عفونت یا تجمع باکتری ها وجود داشته باشد.
• تغییر رنگ ناگهانی و شدید لثه: سیاهی یا تیرگی ناگهانی لثه می تواند نشانه بیماری یا مشکلات جدی تر باشد.
• التهاب، تورم یا حساسیت لثه: افزایش ورم یا حساس شدن لثه ممکن است به عفونت یا بیماری لثه مربوط باشد.

این علائم نشان‌دهنده مشکلاتی هستند که نیاز به بررسی و درمان تخصصی دارند تا از پیشرفت بیماری و آسیب بیشتر جلوگیری شود. مراجعه به موقع به دندانپزشک بهترین راه برای حفظ سلامت دهان و دندان است.

جمع بندی

سیاه شدن لثه ممکن است ناشی از عوامل طبیعی، عادات نادرست بهداشتی، دخانیات یا بیماری های زمینه ای باشد. با رعایت بهداشت دهان، تغذیه مناسب و ترک سیگار می توان از آن پیشگیری کرد. در صورت بروز علائم شدید یا ناگهانی، مراجعه به دندانپزشک ضروری است تا درمان مناسب انجام شود و سلامت دهان حفظ گردد.

پاسخ به سوالات متداول درباره سیاه شدن لثه