زخم های دهان از مشکلات شایع و ناراحت کننده هستند که در هر سنی ممکن است ایجاد شوند. این زخم ها معمولا بر اثر عفونت، آسیب، استرس یا بیماری های خودایمنی به وجود می آیند و با درد یا سوزش همراه اند. در این مطلب با انواع رایج زخم های دهان و روش های درمان آن ها آشنا می شوید.
زخم دهان چیست؟
زخم دهان به ضایعاتی گفته می شود که در بافت نرم دهان مانند زبان، لثه ها، گونه ها یا کف دهان ایجاد می شود. این زخم ها ممکن است کوچک و گذرا باشند یا در مواردی به صورت شدیدتر ظاهر شوند. شایع ترین نوع این زخم ها، آفت است که معمولا به صورت لکه های سفید با حاشیه قرمز در دهان دیده می شود. زخم های دهانی معمولا غیرعفونی هستند، اما برخی از آن ها ممکن است ناشی از عوامل عفونی، خودایمنی یا حتی سرطان باشند.
انواع زخم دهان
| نوع زخم | علت ایجاد | ویژگی های ظاهری | محل بروز | نکات مهم |
|---|---|---|---|---|
| آفت دهانی | عوامل غیر عفونی، استرس، کمبود ویتامین | لکه های سفید با حاشیه قرمز، کوچک و دردناک | داخل گونه، زبان، لثه | معمولا خود به خود بهبود می یابد؛ خوردن و آشامیدن را دشوار می کند. |
| تبخال | ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) | تاول های پر از مایع، دردناک و مسری | روی لب ها یا اطراف دهان | در اثر استرس یا نور خورشید فعال می شود؛ بسیار واگیردار است. |
| برفک دهانی | عفونت قارچی (کاندیدا آلبیکنس) | لکه های سفید یا زرد، همراه با سوزش | زبان، داخل گونه، سقف دهان | بیشتر در افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا مصرف کنندگان آنتی بیوتیک دیده می شود. |
| لکوپلاکیا | مصرف دخانیات و الکل | لکه های سفید یا خاکستری، معمولا بدون درد | لثه، زبان، داخل گونه | ممکن است پیش زمینه تغییرات سرطانی باشد؛ نیاز به بررسی پزشکی دارد. |
| لیکن پلان دهانی | بیماری خودایمنی، التهاب مزمن | خطوط یا لکه های سفید، قرمز یا بنفش، همراه با سوزش | سطح داخلی دهان، زبان | مزمن و گاهی دردناک؛ نیازمند پیگیری پزشکی و درمان تخصصی است. |
علل ایجاد زخم دهان
علت های مختلفی می توانند در بروز زخم های دهانی نقش داشته باشند. برخی از مهم ترین عوامل عبارتند از:
1. آسیب های فیزیکی
آسیب های فیزیکی مانند گاز گرفتن تصادفی گونه یا لب، استفاده از دندان مصنوعی نامناسب یا مسواک زدن خشن می توانند باعث ایجاد زخم در دهان شوند.
2. کمبود مواد مغذی
کمبود ویتامین های B12، C و D یا کمبود آهن و اسید فولیک می تواند خطر بروز زخم دهان را افزایش دهد. این مواد مغذی نقش مهمی در حفظ سلامت بافت های دهان دارند.
3. عفونت ها
عفونت های ویروسی مانند ویروس هرپس سیمپلکس، عفونت های قارچی مانند کاندیدا آلبیکنس و حتی عفونت های باکتریایی می توانند منجر به زخم های دهانی شوند.
نوشته پیشنهادی :
علائم زخم دهان
علائم زخم دهان بسته به نوع و علت آن ممکن است متفاوت باشد، اما علائم شایع به‌طور کلی شامل موارد زیر است:
| نوع علامت | توضیحات |
|---|---|
| درد یا سوزش | احساس درد، سوزش یا گزگز به ویژه هنگام غذا خوردن، نوشیدن یا صحبت کردن. |
| ضایعه سفید یا زرد | زخم هایی با مرکز سفید، زرد یا خاکستری با حاشیه قرمز؛ معمولاً در آفت دیده می شود. |
| قرمزی اطراف زخم | ناحیه اطراف زخم ممکن است قرمز، ملتهب یا متورم باشد. |
| بوی بد دهان | در برخی موارد، به ویژه هنگام وجود عفونت، ممکن است بوی نامطبوع ایجاد شود. |
| تورم در ناحیه آسیب دیده | به ویژه اگر زخم عمیق یا عفونی باشد. |
| زخم های متعدد یا مکرر | در برخی افراد، زخم ها به‌صورت گروهی یا به طور مکرر در نواحی مختلف دهان ظاهر می شوند. |
| مشکل در غذا خوردن یا صحبت کردن | به دلیل درد یا تحریک پذیری محل زخم. |
| تب و بی حالی (در موارد شدید) | به ویژه در زخم های ویروسی یا همراه با عفونت سیستمیک. |
| تورم غدد لنفاوی گردن | ممکن است همراه با زخم های عفونی یا ویروسی دیده شود. |
درمان خانگی زخم دهان
زخم های دهانی معمولا نیازی به درمان های پیچیده ندارند و می توان با استفاده از روش های خانگی ساده، درد و ناراحتی ناشی از آن ها را کاهش داد. در ادامه، پنج روش موثر برای درمان خانگی معرفی شده است:
1. دهانشویه آب نمک
آب نمک یکی از قدیمی ترین و موثرترین روش های درمان زخم دهان است. این محلول نه تنها التهاب را کاهش می دهد، بلکه به پاکسازی باکتری ها و جلوگیری از عفونت نیز کمک می کند. برای تهیه این محلول، یک قاشق چای خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید و روزانه چند بار دهان خود را با آن شستشو دهید.
2. عسل
عسل به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی خود، می تواند روند بهبود زخم را تسریع کند. برای استفاده از این روش، مقدار کمی عسل طبیعی را مستقیما روی زخم قرار دهید و اجازه دهید جذب شود. این کار را چندین بار در روز تکرار کنید.
3. ژل آلوئه ورا
این ماده دارای خواص تسکین دهنده و ضدالتهابی است که می تواند درد و سوزش ناشی از زخم را کاهش دهد. ژل تازه آلوئه ورا را مستقیما روی زخم بمالید و چند دقیقه صبر کنید. این روش می تواند چندین بار در روز تکرار شود.
4. چای کیسه ای مرطوب
چای کیسه ای حاوی تانن ها و آنتی اکسیدان هایی است که می توانند التهاب را کاهش دهند و به تسریع بهبود زخم کمک کنند. یک چای کیسه ای مرطوب را پس از خنک شدن به مدت چند دقیقه روی زخم قرار دهید.
5. روغن نارگیل
روغن نارگیل خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد که می تواند به درمان زخم های دهانی کمک کند. مقداری روغن نارگیل را به آرامی روی زخم ماساژ دهید.
مقاله مرتبط :
درمان دارویی زخم دهان
در مواردی که زخم های دهان با درمان های خانگی بهبود نمی یابد یا شدت زیادی دارد، استفاده از داروهای تخصصی تحت نظر پزشک ضروری است. درمان های دارویی می توانند به کاهش درد، التهاب و عفونت کمک کنند و روند بهبود را تسریع کنند. در ادامه، برخی از داروهای موثر برای درمان سریع زخم دهان معرفی شده اند:
1. پمادهای موضعی
بنزوکائین یا لیدوکائین پماد برای زخم دهان هستند که می توانند به بی حس کردن محل زخم و کاهش درد کمک کنند. همچنین برخی از پمادها حاوی استروئید هستند که التهاب را کاهش داده و سرعت بهبود زخم را افزایش می دهند.
2. دهانشویه های دارویی
دهانشویه های ضد عفونی کننده یا حاوی استروئید برای کاهش التهاب و جلوگیری از عفونت ثانویه بسیار موثر هستند. این دهانشویه ها معمولا توسط پزشک تجویز می شوند و باید طبق دستورالعمل مصرف شوند.
3. قرص های ضد ویروس
در مواردی که زخم ها ناشی از ویروس هایی مانند هرپس سیمپلکس باشد، مصرف داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر یا والاسیکلوویر می تواند به کاهش شدت و مدت زمان زخم کمک کند.
4. آنتی بیوتیک ها
اگر زخم دهان به دلیل عفونت های باکتریایی ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک های خوراکی یا موضعی تجویز کند. این داروها به از بین بردن عفونت و کاهش علائم کمک می کنند.
5. داروهای ضد قارچ
در مواردی که زخم ناشی از عفونت قارچی مانند کاندیدا آلبیکنس باشد، داروهای ضدقارچ مانند نیستاتین یا فلوکونازول تجویز می‌شوند.
پیشگیری از زخم دهان
در ادامه، جدول مربوط به روش های پیشگیری از زخم دهان را مشاهده می کنید:
| روش پیشگیری | توضیحات |
|---|---|
| بهداشت دهان و دندان | مسواک زدن دو بار در روز با مسواک نرم، استفاده منظم از نخ دندان. |
| تغذیه سالم | مصرف سبزیجات برگ سبز، مرکبات، ماهی و غذاهای غنی از ویتامین و مواد معدنی. |
| اجتناب از تحریک کننده ها | خودداری از غذاهای داغ، تند یا اسیدی؛ ترک سیگار و کاهش مصرف الکل. |
| مدیریت استرس | انجام یوگا، مدیتیشن و تکنیک های آرام سازی برای کاهش استرس مزمن. |
سخن پایانی
اگر زخم های دهانی بیش از دو هفته باقی بمانند، یا اگر همراه با تب، درد شدید یا تغییرات غیرعادی در بافت دهان باشند، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند با بررسی دقیق، علت اصلی زخم را شناسایی و درمان مناسب را تجویز کند.
پاسخ به سوالات متداول
زخم های آفتی مسری نیستند و از طریق بوسیدن یا استفاده مشترک از ظروف منتقل نمی شوند. اما زخم های ناشی از عفونت های ویروسی، باکتریایی یا قارچی ممکن است مسری باشند.
معمولا زخم های دهان در عرض 7 تا 14 روز بهبود می یابند. زخم های بزرگتر ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد تا بهبود یابند.
منبع :
آبسه دندان؛ از علت تا روش درمان فوری آن
آفت دهان چیست؟ | درمان سه سوته آفت دهان خانگی و دارویی
با سریع ترین روش های سفید کردن دندان آشنا شوید
درمان سه سوته دندان درد؛ چطور ممکن است؟
تلخی دهان به چه علت هایی رخ می دهد؟ راه های درمان آن
