داشتن دندان هایی صاف، مرتب و لبخندی زیبا، آرزوی بسیاری از افراد است. ارتودنسی یکی از بهترین روش ها برای اصلاح بی نظمی ها و مشکلات فکی است که با استفاده از ابزارهایی مانند براکت، سیم، الاستیک و پلاک، به مرتب سازی دندان ها کمک می کند. اما همان طور که ظاهر دندان ها در طول درمان ارتودنسی بهتر می شود، چالش هایی نیز در این زمینه وجود دارد که یکی از آنها پوسیدگی دندان در ارتودنسی است.
این مشکل اگر به موقع شناسایی و کنترل نشود، می تواند نه تنها سلامت دهان را تهدید کند، بلکه روند درمان ارتودنسی را نیز مختل کرده یا حتی نیاز به توقف درمان را ایجاد کند. پوسیدگی در دوران ارتودنسی به ویژه در نواحی اطراف براکت ها و سیم ها که تمیز کردنشان دشوار است، بیشتر دیده می شود.
همه چیز از زمانی شروع می شود که باقی مانده غذا و قندها در اطراف تجهیزات ارتودنسی جمع شده و باعث تجمع پلاک می شوند. این پلاک ها، باکتری هایی در خود دارند که از طریق فرآیند تخمیر قند، اسید تولید می کنند. این اسیدها، با گذشت زمان مینای دندان را تخریب کرده و باعث ایجاد لکه های سفید، نقاط قهوه ای و در نهایت سوراخ هایی در دندان می شوند که به آن ها پوسیدگی می گوییم.
علت پوسیدگی دندان در طول ارتودنسی چیست؟
پوسیدگی دندان در دوران ارتودنسی به دلایل مختلفی رخ می دهد که بیشتر به نحوه نگهداری و بهداشت دندان ها در این دوره مرتبط است.
یکی از دلایل، چرخیدن مواد غذایی و گیر کردن آن ها در اطراف براکت ها و سیم های ارتودنسی است. این باقی مانده های غذایی به راحتی نمی توانند از دندان ها پاک شوند و به مرور زمان باعث تجمع پلاک های دندانی می شوند. این پلاک ها حاوی باکتری هایی هستند که با متابولیسم قندها، اسید تولید می کنند و همین اسیدها باعث تخریب مینای دندان و ایجاد پوسیدگی می شوند.
دلیل دیگر که موجب بروز پوسیدگی می شود، دشواری در مسواک زدن دقیق است. در شرایطی که براکت ها و سیم ها روی دندان ها نصب هستند، دسترسی به نواحی مختلف دندان برای تمیز کردن کامل بسیار مشکل تر می شود. با این که استفاده از مسواک های مخصوص ارتودنسی می‌تواند این مشکل را تا حدی حل کند، اما همچنان برخی نواحی ممکن است به طور کامل تمیز نشوند و زمینه ای برای رشد باکتری ها و پوسیدگی فراهم گردد.
همچنین، مصرف زیاد خوراکی های قندی و اسیدی یکی از مهم ترین عوامل بروز پوسیدگی دندان در ارتودنسی است.
یکی دیگر از دلایل بروز پوسیدگی در دوران ارتودنسی، وجود پوسیدگی های پنهان و درمان نشده قبل از شروع درمان است. اگر قبل از شروع ارتودنسی پوسیدگی های جزئی در دندان ها وجود داشته باشد، این پوسیدگی ها به راحتی در زمان درمان تشدید می شوند.
به علاوه، کاهش ترشح بزاق در برخی از بیماران می تواند بر توانایی دهان در مقابله با باکتری ها و حفظ سلامت دندان ها تأثیر بگذارد. بزاق به طور طبیعی خاصیت ضد باکتری دارد و کاهش آن می تواند زمینه را برای رشد بیشتر باکتری ها و بروز پوسیدگی فراهم آورد.
علائم پوسیدگی دندان در ارتودنسی
- مشاهده نقاط سفید یا تغییر رنگ (قهوه‌ای یا زرد) در اطراف براکت ها، اولین نشانه پوسیدگی دندان هستند.
- بوی بد دهان یا طعم بد در دهان، نشان دهنده فعالیت میکروبی زیاد است.
- حساسیت یا درد دندان هنگام مصرف خوراکی های سرد یا گرم، نشان دهنده پیشرفت پوسیدگی دندان است.
- در مواردی که درمان به تأخیر افتد، عفونت یا آبسه دندان ممکن است رخ دهد.
معاینات دوره ای توسط متخصص ارتودنسی می تواند نشانه های اولیه پوسیدگی را کشف و مدیریت کند.
روش های جلوگیری از پوسیدگی دندان در ارتودنسی
1. رعایت دقیق بهداشت دهان
- مسواک زدن دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید و استفاده از مسواک ارتودنسی یا بین دندانی برای پاک کردن نواحی اطراف براکت ها
- استفاده از نخ دندان حداقل روزی یک بار در مسیر بین براکت و سیم ارتودنسی
- استفاده از دهان شویه حاوی فلوراید دو تا سه بار در هفته جهت تقویت مینای دندان و کاهش فعالیت میکروبی
2. انتخاب رژیم غذایی هوشمندانه
- پرهیز از مصرف خوراکی های چسبنده یا سفت مثل آدامس، پاستیل، کارامل یا آجیل سخت.
- اجتناب از مصرف نوشیدنی های گازدار یا اسیدی. در صورت مصرف، نوشیدن با نی و اجتناب از مصرف قبل از خواب کمک کننده در رژیم غذایی است.
- ترجیحا اط مواد غذایی نرم مانند ماست، موز، پوره یا پاستا برای کاهش فشار روی براکت ها استفاده کنید.
3. مراقبت حرفه ای و مراجعه منظم به ارتودنتیست
- انجام ویزیت های دوره ای ارتودنسی برای بررسی سلامت ابزارها و دندان ها
- درمان پوسیدگی های اولیه پیش از شروع ارتودنسی برای جلوگیری از تسریع تخریب دندان
4. سایر راهکارهای جلوگیری از پوسیدگی دندان در ارتودنسی
- استفاده از لاک یا وارنیش فلوراید توسط دندان پزشک برای ایجاد پوشش محافظ روی مینای دندان.
- در برخی موارد، استفاده از سیلنت (sealant) روی شیارهای دندان برای محافظت در برابر پوسیدگی (به ویژه در بیماران مستعد)
با پوسیدگی دندان در حین ارتودنسی چیکار کنیم؟
پوسیدگی دندان ارتودنسی شده ممکنه به دلیل سخت تر شدن فرآیند مسواک زدن و تمیز نگه داشتن دندان ها به وجود بیاد. در این شرایط چند اقدام می توانید انجام دهید:
مشورت با ارتودنتیست
اگر متوجه پوسیدگی دندان ها شدید، اولین کاری که باید انجام دهید این است که با ارتودنتیست خودت مشورت کنید. ممکن است نیاز به اصلاح یا تنظیمات جدید برای براکت ها باشد تا دسترسی به دندان ها برای مسواک زدن برایتان راحت تر باشد.
استفاده از مسواک های خاص
استفاده از مسواک های مخصوص ارتودنسی دسترسی به دندان ها و تمیز کردن فضای بین براکت ها را برایتان راحت تر می کند. این مسواک ها معمولاً سری کوچکتری دارند و برای دسترسی به نواحی دشوار بهتر هستند.
استفاده از نخ دندان
با اینکه استفاده از نخ دندان با براکت ها کمی سخت است، اما حتماً باید از آن استفاده کنید. برای این کار هم می توانید از نخ دندان ارتودنسی استفاده کنید، که راحت تر بین براکت ها و دندان ها را تمیز می کند.
استفاده از دهانشویه ها
دهانشویه های آنتی باکتریال نیز می توانند به کاهش خطر پوسیدگی در ارتودنسی کمک کنند.
آیا می توان درمان پوسیدگی دندان در ارتودنسی را بعد از درمان انجام داد؟
بله، درمان پوسیدگی دندان ها حتی پس از اتمام دوره ارتودنسی امکان پذیر است. پس از پایان درمان ارتودنسی، زمانی که براکت ها و سیم ها برداشته می شوند، دندان ها به راحتی قابل دسترسی برای دندانپزشک خواهند بود و می توان ترمیم های لازم را انجام داد. درمان پوسیدگی های دندان بعد از ارتودنسی معمولاً شامل موارد زیر است:
بررسی وضعیت دندان ها
پس از برداشتن براکت ها، دندانپزشک وضعیت دندان ها را بررسی می کند تا مشخص شود که آیا پوسیدگی های جدید یا مشکلات دیگری وجود دارد یا خیر.
ترمیم پوسیدگی ها
در صورتی که پوسیدگی مشاهده شود، دندانپزشک از روش های مختلف ترمیمی برای پر کردن حفره های پوسیده استفاده خواهد کرد. این ترمیم ها معمولاً به گونه ای انجام می شوند که زیبایی و عملکرد دندان ها حفظ شود.
مراقبت های پس از ارتودنسی
حتی بعد از درمان ارتودنسی، لازم است که مراقبت های بهداشت دهانی مانند مسواک زدن دقیق، استفاده از نخ دندان و دهانشویه ادامه پیدا کند تا از بروز پوسیدگی های بیشتر جلوگیری شود.
درمان پوسیدگی بعد از اتمام دوره ارتودنسی مزیتی دارد که دندانپزشک می تواند به طور دقیق تر و راحت تر به دندان ها دسترسی پیدا کند و درمان های لازم را انجام دهد، بدون نگرانی از محدودیت های ناشی از براکت ها و سیم ها. با این حال، پیشگیری از پوسیدگی دندان در طول دوره ارتودنسی به مراتب مهم تر است، زیرا جلوگیری از بروز مشکلات در ابتدا، نیاز به درمان های پیچیده تر بعد از آن را کاهش می دهد.
جمع بندی نهایی
پوسیدگی دندان در ارتودنسی یک چالش واقعی است، اما با پیشگیری دقیق، مراقبت منظم و همکاری بیمار با تیم درمانی، قابل کنترل است. رعایت بهداشت، تغذیه مناسب، استفاده از خمیر دندان خوب حاوی فلوراید و مراقبت های حرفه ای، عوامل تعیین کننده در سلامت دندان ها حین ارتودنسی هستند.
سوالات متداول
پوسیدگی دندان حین ارتودنسی به دلیل وجود براکت ها و سیم ها که دسترسی به دندان ها را دشوار می کنند، ممکن است افزایش یابد. اگر مراقبت های بهداشت دهان و دندان به درستی انجام نشوند، پلاک های میکروبی می توانند جمع شوند و باعث پوسیدگی دندان ها شوند.
بله، پس از برداشتن براکت ها ممکن است دندان ها کمی حساس شوند، زیرا سطح دندان ها تحت درمان های ارتودنسی ممکن است تغییر کرده باشد. این حساسیت معمولاً موقت است و با گذشت زمان کاهش می یابد.
در صورتی که پوسیدگی دندان ها نیاز به درمان فوری داشته باشد، ممکن است مدت زمان درمان ارتودنسی کمی بیشتر شود. اما این بستگی به شدت پوسیدگی و نوع درمان مورد نیاز دارد.
بله، مواد غذایی چسبنده، شیرینی ها و نوشیدنی های اسیدی می توانند موجب پوسیدگی دندان در ارتودنسی شوند. به ویژه زمانی که به سختی می توان دندان ها را بعد از خوردن این مواد تمیز کرد. بهتر است از مصرف این مواد در طول دوره درمان ارتودنسی خودداری کنید.
در اکثر موارد، درمان ارتودنسی باید ادامه یابد. با این حال، در صورتی که پوسیدگی به حدی پیشرفته باشد که نیاز به درمان فوری داشته باشد، ممکن است نیاز به توقف موقت درمان ارتودنسی برای انجام ترمیم های لازم باشد.
آبسه دندان؛ از علت تا روش درمان فوری آن
آفت دهان چیست؟ | درمان سه سوته آفت دهان خانگی و دارویی
با سریع ترین روش های سفید کردن دندان آشنا شوید
درمان سه سوته دندان درد؛ راهکارهای فوری برای تسکین درد
تلخی دهان به چه علت هایی رخ می دهد؟ راه های درمان آن
