نکاتی درباره ارتودنسی کودکان که همه والدین دلسوز باید بدانند

ارتودنسی کودکان اولین چیزی است که والدین با مشاهده ناهنجاری هایی در دندان ها و فکین کودک خود، به سراغ آن می روند. اگر کودک شما دندان‌ های نامرتبی دارد و فکر می‌ کنید علاوه بر اصلاح طرح لبخند، در گفتار، جویدن و سایر عملکردهای دهانی‌ اش مشکل خاصی وجود دارد، حتما این مقاله را بخوانید. این صفحه شامل اطلاعاتی درباره انواع نامرتبی دندانی و ناهماهنگی فکی در خردسالان، نحوه تشخیص این مشکلات، بهترین زمان ارتودنسی کودکان، فواید درمان به موقع، عوارض عدم درمان، نحوه درمان و سرانجام هزینه ارتودنسی در کودکان است. خواندن این مقاله برای والدین مسئول و دلسوزی که به فکر سلامتی دهان و دندان کودکان خود هستند خالی از لطف نیست.

ردیف	عناوین	توضیحات
1️⃣	آیا همه کودکان نیاز به درمان ارتودنسی دارند؟	همه کودکان لازم ندارند؛ فقط در صورت علائمی مثل نامرتبی دندان‌ها، تنفس دهانی، یا مشکلات فکی.
2️⃣	بهترین سن شروع ارتودنسی کودکان	بهترین سن برای آغاز مداخلات ارتودنسی در کودکان، سن 7 سالگی است.
4️⃣	مشکلات مهم	شلوغی یا فاصله زیاد بین دندان‌ها، جلو یا عقب بودن فک، عادات دهانی غلط.
5️⃣	مزیت شروع زود هنگام‌ارتودنسی	پیشگیری از مشکلات جدی‌تر در آینده، درمان ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر.
6️⃣	علائم هشدار نیاز به ارتودنسی	جویدن سخت، ساییدگی غیرعادی دندان‌ها، روی‌هم‌ افتادگی زیاد دندان‌ها.
7️⃣	هزینه ارتودنسی کودکان چقدر است؟	وابسته به نوع ارتودنسی، شدت مشکل و مرکز درمانی؛ در کل ارتودنسی کودکان ارزان‌تر از بزرگسالان است.
8️⃣	عواقب عدم درمان ارتودنسی	بدتر شدن نظم دندان‌ها، آسیب به سلامت لثه، مشکلات گفتاری و جویدن.
9️⃣	مدت درمان	بسته به نوع و شدت مشکل از چند ماه تا چند سال متفاوت است.

ارتودنسی دندان چیست؟

قبل از اینکه بخواهیم درباره درمان ارتودنسی کودکان بخوانیم، بهتر است یک تعریف ساده و اولیه از درمان ارتودنسی داشته باشیم:

ارتودنسی یک رشته تخصصی در دندانپزشکی است که به تشخیص، پیشگیری، مدیریت، درمان ناهماهنگی‌ ها و نامنظمی های دندان‌ ها و فک‌ ها می‌ پردازد.

به عبارت ساده و عامیانه‌ تر، ارتودنسی به صاف شدن دندان‌ های کج، نامرتب و شلوغ می‌ پردازد و همه دندان ها را در موقعیت نرمال و طبیعی خود قرار می ‎دهد.

ارتودنسی کودکان چیست؟

ارتودنسی کودکان به معنای اجرای عملیات اصلاح ناهنجاری های دهانی و درمان بی نظمی های دندانی در گروه های سنی مختلف کودکی است. متخصص ارتودنسی دندان برای پیشگیری از شکل گیری ناهنجاری های دهانی و فکین یا جلوگیری از شدید شدن بی نظمی های در آینده، مجموعه اقدامات مربوطه را انجام می دهند. در بازه سنی کودکی، انعطاف پذیری ساختار استخوان فکین برای شکل دهی و اعمال تغییرات بهتر نسبت به سنین بزرگسالی بسیار بیشتر است. با افزایش سن، رشد و رویش دندان ها تکمیل می شود و دسترسی متخصص ارتودنسی برای نظم دهی به بی نظمی های دهانی محدودتر خواهد شد.

بهترین سن شروع ارتودنسی کودکان چه سنی است؟

متخصصان ارتودنسی بر این باورند که بهترین زمان ارتودنسی کودکان، سن 7 سالگی است. البته ممکن است کودک کمی زودتر یا کمی دیرتر به آغاز مداخلات نیاز داشته باشد. هدف بزرگ جامعه ارتودنتیست در ارتودنسی اطفال، درآمدن دندان‌ های دائمی در موقعیتی درست و هماهنگ است. بنابراین عمده کاری که متخصصان انجام می دهند، مدیریت رویش دندان‌ های دائمی است.

درمان ارتودنسی زمانی آغاز می شود که اغلب دندان‌ های شیری افتاده باشند (متعاقباً اغلب دندان‌ های دائمی از لثه در آمده باشند). از آنجا که در سن 7 یا 8 سالگی بیشتر دندان‌ های شیری افتاده اند، بهترین سن برای مدیریت رویش دندان‌ های دائمی و برطرف کردن مشکلات ارتودنسی همین سن 7 سالگی است که به آن ارتودنسی پیشگیری گفته می شود.

طبق گفته انجمن ارتودنتیست های آمریکا :

To bite and chew properly, you need teeth that work together, making orthodontic treatment a critical part of your child’s oral health care. Orthodontic treatment not only gives your child a beautiful smile; it sets the stage for a lifetime of healthy teeth.

ترجمه : برای گاز گرفتن و جویدن صحیح، به دندان‌هایی نیاز دارید که با هم کار کنند، و این امر درمان ارتودنسی را به بخش مهمی از مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان کودک شما تبدیل می‌کند. درمان ارتودنسی نه تنها لبخندی زیبا به کودک شما می‌بخشد، بلکه زمینه را برای داشتن دندان‌های سالم در طول زندگی فراهم می‌کند.

آیا همه کودکان نیاز به درمان ارتودنسی دارند؟

خیر! همه کودکان لزوماً نیاز به درمان‌ های ارتودنسی ندارند. اگر شما به عنوان والدینِ کودک، مشکلات مال‌ اکلوژن (ناهماهنگی بین فکی و دندانی) و سابقه خانوادگی این مشکلات را ندارید، احتمالا کودک شما نیازی به مراجعه جهت درمان نداشته باشد.

اگر کودک، رفتار و عادات نامناسبی مانند میکدن انگشت شست یا تنفس دهانی و … ندارد، به احتمال بسیار زیاد هیچوقت نیازی به مراجعه پیدا نمی‌ کند. علاوه بر این، اگر خودتان یا اطرافیان یا دندانپزشک کودک شما، مشکل خاصی در رویش دندان‌ ها و ظاهر دهان و دندان کودکتان نمی‌ بینید، باز هم نیازی به درمان احساس نمی‌ شود.

مشکلات مهم ارتودنسی کودکان کدامند؟

مهم‌ ترین مشکلاتی که در اغلب کودکان در سنین پایین دیده می‌ شود عبارتند از:

• کج بودن یک یا چند دندان
• دیر یا زود درآمدن دندان های دائمی (که در این دو وضعیت دندان‌ ها کج می‌ شوند)
• ازدحام یا شلوغی دندان‌ ها (اورکراودینگ)
• وجود فاصله بین دندان‌ ها (فاصله بیش از 0.5 میلی متر)
• وجود فاصله بین دندان‌ های بالا و پایین (در جلوی دهان) حین بسته بودن دهان کودک
• جلوزدگی بیش از حد فک بالا نسبت به فک پایین (با نام اوربایت شناخته می‌ شود)
• جلوزدگی فک پایین نسبت به فک بالا (با نام آندربایت شناخته می‌ شود)
• قرار گرفتن دندان‌ های بالا پشت دندان های پایین، در یک طرف فک که به آن کراس بایت گفته می‌ شود

انواع ارتودنسی کودکان را بشناسید …

انواع ارتودنسی کودکان عبارت اند از:

1️⃣ ارتودنسی ثابت فلزی

رایج ترین انواع ارتودنسی کودکان و بزرگسالان با نام ارتودنسی فلزی شناخته می شود. هزینه پرداختی برای نصب تجهیزات ارتودنسی فلزی سنتی در مقایسه با سایر روش های درمانی کمتر است. دستگاه ارتودنسی ثابت از مقاومت و استحکام بیشتری برای مقابله با ضربات برخوردار است.

2️⃣ بریس های سرامیکی

اصلاح ناهنجاری های دهان و درمان بی نظمی های دندانی با بریس های سرامیکی زیر مجموعه روش ارتودنسی ثابت فلزی سنتی است. مواد متشکل براکت روش ارتودنسی ثابت سرامیکی باعث کمتر دیدن شدن دستگاه های درمان هنگام صحبت کردن و خندیدن از دید بینندگان می شود. با ایجاد هماهنگی بین رنگی بین براکت های درمان و رنگ طبیعی واحدهای دندانی، انگیزه کودک افزایش می یابد.

3️⃣ ارتودنسی پشت دندانی (لینگوال)

از محبوب ترین انواع ارتودنسی کودکان می توان به روش پشت دندانی یا لینگوال اشاره کرد. متخصص ارتودنسی در این شیوه درمانی، بریس و براکت های ارتودنسی ثابت فلزی سنتی را در پشت دندان ها نصب می کند. تجهیزات درمان اصلاح ناهنجاری های دندان و دهان در روش ارتودنسی پشت دندانی قابل مشاهده نیستند. هزینه پرداختی برای انجام ارتودنسی لینگوال بیشتر از ارتودنسی ثابت با بریس های فلزی و سرامیکی است.

4️⃣ ارتودنسی فانکشنال

ارتودنسی فانکشنال برای آن دسته از کودکانی توصیه می شوند که در بازه سنی 7 تا 12 سال با مشکلات رشد و رویش فکین فوقانی و تحتانی در حال دست و پنجه نرم کردن هستند. متخصص ارتودنسی با قرار دادن تجهیزات درمان ارتودنسی فانکشنال، باعث شکل گیری هدایت ساختار استخوان های فکین در راستای صحیح جهت رشد و رویش بهتر می شود. ایجاد تعادل میان ساختار متشکل استخوان فک و عضلات چهره، فک بالا و پایین را از قرارگیری در محدوده ناهماهنگی جهت رشد نامناسب دور می کند. برای دستیابی به نهایت اثرگذاری ارتودنسی فانکشنال، والدین باید کودکان را به همکاری منظم از تجهیزات درمان تشویق نمایند تا روند بهبودی با اختلال مواجه نشود.

5️⃣ ارتودنسی رنگی

ارتودنسی رنگی میان انواع ارتودنسی کودکان از محبوبیت قابل توجهی برخوردار است. این روش دقیقا مشابه شیوه درمانی ناهنجاری های دهان با کمک تجهیزات ارتودنسی ثابت فلزی سنتی است، اما با این تفاوت که بریس و براکت های اصلاح نامرتبی های دندانی رنگی هستند. هزینه پرداختی برای این روش کمی بیشتر از شیوه ارتودنسی ثابت فلزی سنتی است. ارتودنسی رنگی برای آن دسته از کودکانی مناسب است که تمایل به نصب بریس و براکت های تیره رنگ فلزی ندارند.

6️⃣ ارتودنسی اینویزیلاین

باید بدانید که اجرای عملیات ارتودنسی اینویزیلاین برای گروه های سنی کودکان بالای 11 سال بیشتر مناسب است. همچنین، احتمالا ارتودنتیست انتخابی اجرای روش اینویزیلاین را برای کودکانی که تمام دندان های شیری را از دست داده اند، شیوه مناسب برای اصلاح ناهنجاری ها و درمان بی نظمی ها در نظر گیرد. در صورت عدم تمایل کودک به استفاده از تجهیزات درمانی این روش در برخی مواقع، امکان خارج کردن روکش های شفاف نصب شده در روش ارتودنسی اینویزیلاین از دهان کودک وجود دارد.

علت اصلی بروز مشکلات ارتودنسی چیست؟

اغلب مال اکلوژن‌ ها و مشکلات ارتودنسی کودکان مستقیما مقصری جز ژنتیک و وراثت ندارند. به عبارتی بدون اینکه کودک کوچک‌ ترین تقصیری داشته باشد و صرفا به جهت اینکه این وضعیت را به صورت ژنتیکی به ارث برده است، به کج شدن دندان‌ ها یا مشکلات فکی دچار می‌ شود. برای مثال اگر خودتان یا همسرتان یکی از مشکلات بالا را دارید، احتمال زیاد کودک شما هم مشکل یا مشکلات مشابه شما را تجربه خواهد کرد.

خود کودک نیز می‌ تواند در بروز این مشلات نقش داشته باشد. برای مثال عادات نامناسب کودکی مانند مکیدن بیش از حد انگشت، پستانک یا سایر اشیاء دیگر می‌ تواند به مرور زمان مشکل ساز شود. تنفس دهانی، رفلاکس بلع نادرست، وارد شدن ضربه به دندان کودک و … نیز می‌ توانند باعث بروز چنین مشکلات ارتودنسی در کودکان شوند.

از کجا باید متوجه شوم که کودک من نیاز به ارتودنسی دارد؟

تشخیص اینکه آیا کودک نیاز به ارتودنسی در سن پایین دارد یا خیر از طریق روش های زیر امکانپذیر است:

1. تشخیص با کمک دندانپزشک کودکان

بهتر است والدین بعد از رویش اولین دندان های شیری (در سن 6 ماهگی)، در خصوص مراقبت از دندان‌ های شیری از کمک دندانپزشک اطفال استفاده کنند. این کمک گرفتن‌ ها می‌ تواند به صورت جلسات ویزیت دوره‌ ای انجام شود و تا درآمدن بیشتر دندان‌ های دائمی ادامه داشته باشد. چنانچه هر مشکلی در خصوص هماهنگی دندان‌ ها و فکین کودک وجود داشته باشد، دندانپزشک به شما اطلاع خواهد داد و در صورت لزوم شما را به یک متخصص ارتودنسی کودکان ارجاع می‌ دهد.

2. تشخیص بر اساس مسائل ارثی و ظاهری

علاوه بر این، کودکانی که نیاز به درمان و مداخله ارتودنسی دارند، (به دنبال مشکلاتی که در بخش قبل خواندید و دیدید) معمولا علائم مشخصی دارند، که می‌ توان آن‌ ها را حتی بدون مراجعه به متخصص ارتودنسی تا حدودی تشخیص داد. به جز این، اغلبِ مشکلاتِ ارتودنسی، ریشه در وراثت و مسائل ژنتیکی دارند و باعث می‌ شوند کودکانی که والدینشان مشکلات ذکر شده را داشته‌ اند، از گزند این معضلات در امان نباشند. به دنبال مشاهده هرگونه ناهماهنگی، نامنظمی یا عدم تراز در دهان و دندان فرزندان و همچنین علائم زیر، کودکان خود را به یک متخصص ارتودنسی خوب نشان دهید.

درمان ارتودنسی در کودکان بر عهده چه کسی است؟

متخصص ارتودنسی یا ارتودنتیست به دندانپزشکی گفته می شود که پس از اتمام دوره دندانپزشکی عمومی، به مدت حدود 3 الی 4 سال دیگر به صورت تخصصی دوره های مربوط به ناهنجاری های فک و دندان را می گذراند. ارتودنتیستی که بیشتر در حوزه کودکان به کسب تجربه پرداخته و به درمان ناهنجاری های دندانی کودکان می پردازد، متخصص ارتودنسی کودکان گفته می شود.

14 علامتی که نشان می‌ دهد کودک شما به مداخله متخصص ارتودنسی نیاز دارد

• افتادن زودتر از موعد دندان‌ های شیری یا دیر درآمدن دندان‌ های دائمی
• مشکل در جویدن غذا
• تنفس دهانی
• صدا دادن فک‌ های کودک حین صحبت کردن یا جویدن
• مشکلات گفتاری
• گاز گرفتن مداوم لب‌ ها و بخش داخلی لپ‌ ها
• آسیب دیدن مزمن لثه‌ ها
• پوسیدگی دندان‌ کودکان (با وجود مسواک زدن، نخ دندان کشیدن یا استفاده از دهانشویه‌ ها که نشان دهنده شلوغی و کج بودن دندان‌ ها است)
• عدم تعادل صورت
• دندان قروچه
• غیرطبیعی بودن ظاهر
• سردرد، گوش درد و بعضا درد در مفاصل فکی
• داشتن سابقه خانوادگی هر کدام از مشکلات ارتودنسی
• وارد شدن آسیب به دندان ها، فک و صورت در نتیجه تروما، صدمه و آسیب فیزیکی به کودک

🦷 مطالعه این مطلب را فراموش نکنید: لیست بهترین متخصص ارتودنسی در تهران (لیست 5 تایی دندانه)

به خاطر این 11 دلیل، به فکر ارتودنسی کودکان خود را سنین پایین باشید!

با تشخیص به موقع مشکلات ارتودنسی کودکان، می‌ توان خیلی زود درمان را شروع کرد. اینکار باعث توقف مشکلات نام‌ برده در بخش‌ های قبل شده و مدت زمان درمان ارتودنسی را نیز کاهش می‌ دهد. با ارتودنسی اولیه، به راحتی می‌ توان به کودک کمک کرد که:

1. به خوبی غذا بجود.
2. به خوبی صحبت کند.
3. به خوبی نفس بکشد.
4. دندان های هماهنگ، صاف و یک دست داشته باشد.
5. اعتماد به نفسش به مراتب و به نسبت قبل از درمان افزایش یابد.
6. بهتر دوست پیدا کند.
7. تعاملات اجتماعی بیشتری داشته باشد.
8. بهتر و با زحمت کمتری به بهداشت دهان و دندان رسیدگی کند.
9. سلامت عمومی  باتری داشته باشد.
10. از پوسیدگی دندان و سایر مشکلات احتمالی ناشی از ناهماهنگی دندان ها پیشگیری کند.
11. لازم نباشد که در آینده هزینه گزافی برای درمان ارتودنسی پرداخت کند.

عواقب عدم ارتودنسی کودکان در سنین پایین

عدم توجه به مشکلات ارتودنسی و پشت گوش انداختن راه‌ حل‌ هایی که متخصص ارتودنسی پیش پای شما می گذارد، باعث می‌ شود که سیر رشد کودک با افزایش این مشکلات مواجه شود. در این صورت عوارض، خطرات و مشکلات متعدد دیگری برای کودکان به وجود خواهد آمد. در صورتی که عدم هماهنگی دندان‌ ها و فک کودکان به موقع برطرف نشود یا پشت گوش انداخته شود، مشکلات بیشتر و شدیدتر می‌ شوند. برای مثال اگر دندان‌ های کودک کج هستند، در آینده بیشتر کج می‌ شوند. همین مشکل کافیست تا کودک در آینده با مشکلات ریز و یا احتمال بدتر شدن آن‌ها روبرو شود:

• پوسیدگی دندان‌ ها
• بیماری‌ های لثه (شامل جینجویت، پریودنتیت و …)
• از دست رفتن دندان‌ ها
• مشکلات تنفسی
• کاهش اعتماد به نفس
• و …

مراحل ارتودنسی کودکان چیست؟

مراحل ارتودنسی کودکان به ترتیب در فهرست بخش ذیل قابل مشاهده هستند:

• ارزیابی سلامت وضعیت دهان در جلسه معاینه اولیه؛
• بررسی وضعیت دندان ها و ساختار استخوان فکین با اجرای فرآیند رادیوگرافی از فضای دهان؛
• انجام عملیات قالب گیری دندان ها (در برخی مواقع)؛
• اجرای درمان ارتودنسی پیشگیرانه؛
• ویزیت های دوره ای جهت ارزیابی وضعیت تجهیزات درمان؛
• نصب تجهیزات اصلاح ناهنجاری های دهانی؛
• استفاده از نگهدارنده برای تثبیت موقعیت مکانی جدید دندان ها؛
• مراجعه منظم به متخصص ارتودنسی معالج در هر 6 ماه برای برقراری ثبات نتایج موفقیت آمیز درمان؛

مرحله اول ارتودنسی

این مرحله معمولاً زمانی شروع می شود که کودک بین 7 تا 12 سال سن دارد. این محدوده سنی معمولا تحت عنوان سنین رشد شناخته می‌ شود. هدف اصلی متخصص ارتودنسی از انجام این مرحله کمک به رشد استخوان‌ های فک است. در واقع متخصصان مربوطه می خواهند کاری کنند که فک‌ ها به خوبی رشد کرده و پهنای آن‌ ها نیز مناسب باشد. این‌ کار باعث می‌ شود که فضا برای رشد دندان‌ های دائمی فراهم شود. برای این مراحل، از دستگاه های کمک گرفته می‌ شود. وسیع کننده‌های کام و فضا نگهدارها مهم‌ ترین دستگاه‌ های ارتودنسی بکار رفته در مرحله 1 ارتودنسی کودکان هستند. به فاز اول درمان معمولا ارتودنسی پیشگیرانه گفته می‌ شود.

درمان‌ ها در فاز 1 می‌ توانند به تصحیح موارد زیر کمک کنند:

• عاداتی مانند مکیدن شست و یا وارد کردن فشار با زبان به دندان‌ های جلو
• مشکلات راه‌ های هوایی و تنفس دهانی
• اوربایت عمیق، کوچک بودن فک و کراس بایت
• شلوغی دندان ها ناشی از کوچک بودن فک
• عدم رشد کافی یا مناسب فک (مشکل در رشد فک)

مدت زمان مرحله 1 ارتودنسی چقدر است؟

این مرحله ارتودنسی ممکن است بین 9 تا 18 ماه طول بکشد و مرحله 2 درمان را بسیار آسان تر می کند. به عبارت دیگر انجام این مرحله، به کودک شما کمک می‌ کند که برای مدت زمان کمتری بریس ارتودنسی (همان سیم کشی دندان که به صورت عامیانه استفاده می‌ شود) نیاز داشته باشد.

مرحله دوم ارتودنسی

زمانی که تمام دندان‌ های دائمی درآمده باشند و یا آخرین دندان‌ های دائمی در حال جوانه زدن باشند، کار درمان مرحله دوم را آغاز می‌ کنیم. ما در این فاز با کمک دستگاه‌ های ارتودنسی ثابت و متحرک، تمام آنچه که در فاز اول انجام داده‌ ایم را کامل کرده و تمام دندان‌ ها را منظم و یک دست می‌ کنیم. مدت زمان ارتودنسی در این مرحله  معمولا از چند ماه تا چندسال متغیر است.

هزینه ارتودنسی کودکان چقدر است؟

این سوال را بارها مراجعان و والدین از ما پرسیده‌ اند. حقیقت این است که نمی‌ توان بدون معاینه فیزیکی و بررسی با تصاویر اشعه ایکس، درباره هزینه ارتودنسی کودکان به طور دقیق اظهار نظر کرد. اما ما مقاله‌ ای با عنوان ” هزینه ارتودنسی” نوشته‌ و در آن یک جدول درج کرده‌ ایم که تمام هزینه‌ ها را پوشش داده است. اگر مایلید درباره هزینه انواع روش ارتودنسی مطلع شوید حتما سری به این صفحه بزنید.

پاسخ به پرسش های متداول