سیاه شدن دندان کودکان: علت ها، پیشگیری و درمان

سیاه شدن دندان کودکان از نگرانی های رایج والدین است و می تواند نشانه ای از تغییرات مهم در سلامت دهان و دندان باشد. این تغییر رنگ علاوه بر تاثیر بر زیبایی لبخند کودک، گاهی به مشکلات بهداشتی، تغذیه ای یا عوارض دارویی مرتبط است. آگاهی از دلایل بروز آن و راه های پیشگیری و درمان، نقش مهمی در حفظ سلامت دندان ها و جلوگیری از عوارض بعدی دارد. در این مقاله به مهم ترین علل، روش های پیشگیری و درمان این مشکل پرداخته می شود.

تغییر رنگ دندان کودکان چیست؟

سیاه شدن دندان کودکان به تغییر رنگ دندان ها از سفید یا زرد طبیعی به قهوه ای یا سیاه گفته می شود. این تغییر ممکن است به‌صورت لکه های کوچک ظاهر شود یا کل سطح دندان را درگیر کند. معمولا چنین پدیده ای نشان دهنده وجود یک مشکل زمینه ای است و می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

علائم سیاه شدن دندان کودک

سیاه شدن یا تغییر رنگ دندان های کودک در بسیاری از موارد به راحتی قابل مشاهده است، اما گاهی نیز این تغییر رنگ با چشم دیده نمی شود. آشنایی با علائم هشداردهنده می تواند والدین را در تشخیص به موقع مشکل یاری کند.

• لکه های کمرنگ قهوه‌ای: ممکن است ناشی از مصرف غذاها و نوشیدنی های تیره رنگ باشد.
• لکه های سفید: نشانه شروع پوسیدگی دندان است، زیرا در مراحل اولیه پوسیدگی ابتدا لکه های سفید روی دندان ظاهر می شوند.
• لکه های قرمز، آبی یا بنفش: معمولا ناشی از فشار یا ضربه به دندان و لثه کودک است.
• لکه های نارنجی: تجمع باکتری ها به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان باعث ایجاد این لکه ها می شود.
• سیاه شدن دندان: عواملی مانند مصرف قطره آهن، ضربه شدید به دندان یا ایجاد حفره های دندانی می تواند باعث آسیب و تیره شدن دندان ها شود.

تشخیص به موقع این علائم و مراجعه به دندانپزشک کودک، نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت مشکلات و حفظ سلامت دهان و دندان دارد.

علت سیاه شدن دندان کودکان چیست؟

دلایل سیاه شدن دندان های شیری کودکان می تواند بسیار مختلف باشد. اصولا علت ایجاد لکه های سیاه در قسمت خارجی دندان ها مصرف برخی غذاها، نوشیدنی ها و داروها می باشد. البته پوسیدگی داخل حفره ها یا عدم مراقبت صحیح از دندان ها نیز می تواند علت سیاه شدن دندان ها باشد.

از جمله رایج ترین دلایل سیاه شدن دندان کودکان عبارتند از:

• سیاه شدن دندان کودکان بر اثر قطره آهن؛
• سیاه شدن دندان کودک بر اثر ضربه؛
• کودکانی که از شیشه شیر استفاده می گفتند بیشتر در معرض خطر پوسیدگی زودرس دندان ها و سیاه شدن آنها هستند.
• مصرف نوشیدنی های اسیدی و شیرین مثل انواع نوشابه، آبمیوه های صنعتی و … باعث تغییر رنگ تدریجی دندان ها می شوند.
• زیاده روی در مصرف مولتی ویتامین ها می تواند یکی از دلایل سیاه شدن دندان کودک باشد.
• استفاده بیش از حد از فلوراید (خمیر دندان و دهان شویه) هم می تواند علت سیاه شدن دندان کودکان باشد.
• مصرف غذا یا نوشیدنی های داغ؛
• مادرانی که در زمان بارداری از تتراسایکلین استفاده می کنند زمینه را برای سیاه شدن دندان نوزادشان فراهم می کنند.

دلایل خارجی تغییر رنگ دندان ها

اصولا لکه های سیاه دندان به دلایل خارجی ایجاد می شوند. این لکه ها که به عنوان لکه های خارجی شناخته می شوند، بر روی مینای دندان ها تاثیر می گذارند. شما با رعایت برخی نکات و تغییر در سبک زندگی خود به راحتی می توانید از ایجاد این نوع لکه های سیاه دندانی جلوگیری کنید.

خوردن برخی مواد غذایی و نوشیدنی ها مانند شکلات، توت، ترشی جات، نوشیدنی های انرژی زا، سس های تیره و … باعث سیاه شدن دندان کودکان و بزرگسالان می شود. بنابراین شما با حذف یا محدود کردن این مواد غذایی و نوشیدنی ها می توانید از ایجاد لکه های سیاه روی دندان کودکتان جلوگیری کنید.

دلایل داخلی تغییر رنگ دندان ها

لکه های خارجی دندان ها ممکن است از داخل دندان نشات گرفته باشند. از بین بردن لکه های داخلی دندانی بسیار دشوار است. این نوع لکه های دندانی در لایه های عمیق دندانی تشکیل می شوند و اصولا در دوران رشد و کودکی ایجاد می شوند. لکه های ذاتی اصولا در اوایل تشکیل دندان ایجاد می شوند. دلیل تشکیل این نوع لکه ها اصولا مصرف برخی داروها که حاوی آنتی بیوتیک هستند و فلوراید زیاد در هنگام تشکیل مینای دندان کودک است.

همچنین سیاه شدن دندان کودک بر اثر ضربه هم پیش می آید. در هنگام آسیب دیدن دندان، بدن خون بیشتری را به ناحیه می فرستد تا روند بهبود را تسریع بخشد. جریان خون اضافی باعث ایجاد لکه های قرمز تیره یا سیاه روی دندان آسیب دیده می شود.

تارتار سیاه بر روی دندان

تارتار روی دندان ها اصولا به صورت لکه های سیاه روی دندان ها ظاهر می شوند. این تارتارها اصولا در اثر تجمع پلاک ها که به درستی تمیز نشده اند ایجاد می شود. این پلاک ها در بالای لثه یا سطح دندان ها ظاهر می شوند. با گذشت زمان این پلاک ها روی دندان سفت می شوند و به اسیدهای موجود در مواد غذایی واکنش نشان می دهند و تبدیل به تارتار سیاه روی دندان ها می شوند.

پوسیدگی دندان سیاه

یکی از رایج ترین دلایل سیاه شدن دندان کودکان و بزرگسالان، پوسیدگی دندان است. پوسیدگی دندان در اثر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان مانند عدم مسواک زدن و نخ دندان کشیدن ایجاد می شود. یکی از رایج ترین انواع پوسیدگی دندان، ایجاد حفره دندانی است که در اثر خوردن یا نوشیدن مقدار زیادی غذای شیرین و اسیدی ایجاد می شود. در صورتی که پوسیدگی دندان درمان نشود ممکن است بسیار دردناک باشد.

تفاوت سیاه شدن دندان های شیری و دائمی در کودکان

ویژگی	دندان شیری	دندان دائمی
ضخامت مینای دندان	نازک	ضخیم
علت سیاه شدن	پوسیدگی، شیرینی بهداشت ضعیف	پوسیدگی شدید، آسیب عصبی دارو یا فلوراید زیاد
اهمیت درمان	مهم اما موقتی	بسیار مهم و دائمی
درمان معمول	پر کردن یا ترمیم	پر کردن، عصب‌کشی درمان تخصصی

دندان های کودکان به دو دسته شیری و دائمی تقسیم می شوند و سیاه شدن هر کدام می تواند پیامدها و علل متفاوتی داشته باشد.

دندان های دائمی: این دندان ها پس از افتادن دندان های شیری رویش می کنند و نقش اصلی در جویدن و شکل دهی به فک دارند. سیاه شدن دندان دائمی می تواند ناشی از پوسیدگی شدید، آسیب به عصب دندان، یا مصرف برخی داروها و فلوراید بیش از حد باشد. توجه به درمان به موقع در این دندان ها اهمیت بالاتری دارد، زیرا آسیب به دندان دائمی می تواند دائمی باشد و بر سلامت دهان و دندان کودک در آینده تاثیر بگذارد.

دندان های شیری: این دندان ها زودتر در معرض پوسیدگی و تغییر رنگ قرار می گیرند، زیرا مینای آنها نازک تر است و مقاومت کمتری در برابر باکتری ها و مواد غذایی دارند. سیاه شدن دندان های شیری معمولا به دلیل پوسیدگی، مصرف زیاد شیرینی ها یا بهداشت ناکافی ایجاد می شود و در بیشتر موارد درمان با پر کردن یا ترمیم انجام می گیرد.

روش های جلوگیری از سیاه شدن دندان کودکان

شما با آموزش چند راهکار ساده به فرزندان خود می توانید از سیاه شدن دندان کودکان خود جلوگیری کنید. این روش ها عبارتند از:

• در حد امکان مصرف نوشیدنی های گازدار و انرژی زا را به حداقل برسانید.
• به کودکان خود بیاموزید که نوشیدنی ها را با نی بنوشند تا تماس کمتری با دندان هایشان داشته باشد.
• پس از خوردن یا نوشیدن، به آنها بگویید که آدامس بدون شکر یا آب مصرف کنند.
• کودکان خود را به مسواک زدن و نخ دندان کشیدن حداقل 2 بار در روز تشویق کنید.
• برای جلوگیری از سیاه شدن دندان کودک با قطره آهن حتما بلافاصله بعد از استفاده از قطره آهن به کودک خود آب بدهید.

درمان دندان های سیاه کودکان

لکه های سیاه ایجاد شده روی دندان کودک اصولا قابل درمان هستند. درمان دندان های سیاه کودکان شامل روش های درمان خانگی یا محصولات سفید کننده بدون نسخه هستند. البته ایمن ترین و بهترین راه درمان لکه های سیاه دندانی کودکان، مراجعه به یک متخصص دندانپزشکی اطفال است.

متخصص دندانپزشکی کودکان از ابزارهای مخصوص برای تراشیدن تارتار و پلاک های دندانی استفاده می کند. استفاده از دارو بر روی دندان ها یا روش های درمان خانگی برای کودکان به خصوص اطفال کمی سخت است. دندانپزشک اطفال با دوره هایی که دیده است می تواند خیلی سریع با کودک ارتباط بگیرد و درمان لکه های سیاه دندانی را شروع کند.

اگر روی دندان فرزندتان لکه سیاه و سفید شبیه به حفره دید، حتما در اسرع وقت به یک دندانپزشک مراجعه کنید. چرا که پوسیدگی دندان در گذر زمان بدتر می شود و علاوه بر درد دندان وحشتناکی که دارد درمان را طولانی تر و هزینه برتر می کند.

از جمله روش های درمانی که دندانپزشک برای از بین بردن لکه های سیاه دندانی استفاده می کند عبارتند از:

• استفاده از تاج های سفید دندان برای پوشاندن دندان های سیاه و لکه دار؛
• در صورتی که پوسیدگی شدید باشد دندان کشیده می شود و به جای آن از بریج یا ایمپلنت استفاده می شود.
• عصب کشی دندان؛
• پر کردن دندان؛

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

تغییر رنگ دندان کودک همیشه نیاز به نگرانی فوری ندارد، اما در برخی شرایط مراجعه به دندانپزشک ضروری است. موارد زیر از مهم ترین زمان هایی هستند که والدین باید بدون تاخیر به دندانپزشک کودک مراجعه کنند:

• مشاهده لکه های سیاه یا قهوه ای که به مرور گسترش پیدا می کنند.
• وجود لکه های سفید روی دندان که می تواند نشانه آغاز پوسیدگی باشد.
• درد مداوم یا حساسیت کودک هنگام خوردن غذاهای سرد، گرم یا شیرین.
• تورم یا قرمزی لثه در اطراف دندان تغییر رنگ داده.
• بوی بد دهان که با مسواک زدن برطرف نمی شود.
• ضربه یا شکستگی دندان همراه با تغییر رنگ.

مراجعه زودهنگام به دندانپزشک نه تنها از پیشرفت مشکل جلوگیری می کند، بلکه باعث می شود دندان های کودک با روش های ساده تر و کم هزینه تر درمان شوند.

محصولات سفیدکننده بی خطر کودکان

والدین همیشه دوست دارند دندان های کودکشان سفید و سالم باشد، اما استفاده از محصولات بزرگسالان می تواند آسیب زننده باشد. خوشبختانه محصولات مخصوص کودکان با فرمولاسیون ملایم و ایمن، می توانند لکه‌ها را کاهش دهند و سفیدی طبیعی دندان را حفظ کنند.

نکات مهم:

• از خمیردندان ها و ژل های مخصوص کودکان استفاده کنید که فلوراید کافی داشته باشند.
• همیشه تحت نظر والدین مصرف شوند و مقدار مناسب رعایت شود.
• محصولات بزرگسالان برای کودکان مناسب نیستند و می توانند مینای نازک دندان و لثه را تحریک کنند.
• رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه سالم و مراجعه منظم به دندانپزشک، بهترین روش برای حفظ سفیدی و سلامت دندان ها است.

تاثیر سیاه شدن دندان بر سلامت عمومی و اعتماد به نفس کودک

سیاه شدن دندان ها نه تنها بر ظاهر و زیبایی لبخند کودک تاثیر می گذارد، بلکه می تواند پیامدهای سلامت عمومی نیز داشته باشد. پوسیدگی یا آسیب های دندانی می توانند باعث درد، مشکل در جویدن غذا و کاهش اشتها شوند که به نوبه خود بر تغذیه و رشد کودک اثر می گذارد. علاوه بر سلامت جسمی، تغییر رنگ دندان ها ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس کودک در محیط‌های اجتماعی شود و ترس یا خجالت هنگام خندیدن یا صحبت کردن ایجاد کند. بنابراین پیشگیری و درمان به موقع اهمیت بالایی دارد.

جمع بندی

سیاه شدن دندان کودکان مشکل شایعی است که هم سلامت دهان و هم اعتماد به نفس کودک را تحت تاثیر قرار می دهد. رعایت بهداشت، کنترل مصرف غذاهای شیرین و نوشیدنی های اسیدی، استفاده از محصولات مناسب کودکان و مراجعه به موقع به دندانپزشک، بهترین راهکار برای پیشگیری و درمان آن است. اقدام به موقع، لبخندی سالم و زیبا برای کودک حفظ می کند و از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری می کند.

پرسش های متداول والدین درباره سیاه شدن دندان کودکان