علت خشکی دهان و روش های درمان آن (روش های خانگی + پزشکی)

خشکی دهان، یکی از مسائل شایع در جامعه امروزی است که ممکن است بر اثر عوامل مختلفی از جمله اختلالات جسمی، عوامل روانی یا شرایط زیست محیطی به وجود آید. این موضوع ممکن است نه تنها راحتی فرد را در تعاملات روزمره تحت تاثیر قرار دهد بلکه به طور مستقیم بر سلامت دهان و ایجاد مشکلاتی مانند بوی بد دهان و موارد دیگر نیز تاثیر بگذارد.

در این مقاله از دندانه، به بررسی علت خشکی دهان پرداخته و راهکارهایی را برای پیشگیری و درمان این مشکل ارائه خواهیم داد. همچنین، تاثیرات منفی این عارضه بر سلامت عمومی و ارتباط آن با برخی از بیماری ‌ها نیز مورد بحث قرار خواهد گرفت.

خشکی دهان چیست؟

این عارضه یکی از مسائلی است که به ندرت کسی از آن مستثنی می‌ ماند، این مشکل ممکن است به صورت موقت یا دائمی شما را تحت تاثیر قرار دهد. هرچند که این احساس ممکن است به علت امور مختلفی از جمله مشکلات جسمی، روانی یا شرایط زیست محیطی به وجود آید. اما تقریبا هر فردی حداقل یکبار با این تجربه روبرو شده و احساس کرده است که زبان در دهان به راحتی حرکت نمی‌ کند. این احساس را به نام “خشکی دهان” می‌ شناسیم، که در حالت های شدید و مزمن به نام “زروستومیا” شناخته می شود.

غدد تولید‌ کننده بزاق دهان، سه سرشاخه در قسمت‌ های زیر گوش، زیر فک و زیر زبان دارند که بزاق حاصل از این غده‌ ها، ترکیبی از آب و آنزیم‌ هاست که از طریق مجاری بزاق به داخل حفره دهان منتقل می شود. بزاق با ترکیب خود، حفره دهان را همواره مرطوب نگه می‌ دارد و این موضوع باعث تسهیل در بسیاری از فعالیت‌های انسان می‌شود.

اما چه عواملی باعث می ‌شوند که تولید این ماده حیاتی در بدن کاهش یابد یا چه بیماری ‌هایی باعث خشکی دهان می شود؟

 علت خشکی دهان و گلو چیست؟

زمانی که غدد بزاق ناتوان در تولید مقدار کافی بزاق برای حفظ رطوبت دهان می‌ شوند، این عارضه به وجود می ‌آید. این اتفاق ممکن است به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد و غدد بزاق به درستی کار نکنند. در زیر به برخی دلایل خشکی دهان پرداخته ایم:

داروها

استفاده از برخی داروها، به ویژه آنهایی که بدون نسخه در دسترس هستند، می‌ تواند علت این مساله باشد. دسته ‌ای از داروها که به‌طور معمول خشکی دهان ایجاد می‌ کنند، شامل داروهای درمان افسردگی، کنترل فشار خون، ضد اضطراب و ضد حساسیت ‌ها، ریلکس‌ کننده‌ های عضلات و داروهای ضد‌ درد می‌ شوند.

افزایش سن

با گذشت زمان، افراد مسن ‌تر ممکن است احساس خشکی در دهان خود کنند. علل این مسئله شامل استفاده از داروهای خاص، تغییر در توانایی بدن برای پردازش داروها، تغذیه ناکافی و بیماری ‌های مزمن است.

درمان سرطان

داروهای شیمی‌درمانی و پرتودرمانی سر و گردن می ‌توانند به غدد بزاق آسیب برسانند و تولید بزاق را کاهش دهند. این اثرات ممکن است موقتی یا دائمی باشند.

آسیب عصبی

آسیب یا جراحی که باعث ایجاد مشکل عصب در ناحیه سر و گردن شود، می‌ تواند باعث خشکی دهان گردد.

مصرف مواد مخدر و الکل

استفاده از الکل، سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو می ‌تواند این علائم را شدت بخشد. مصرف متامفتامین نیز ممکن است به خشک ‌شدن شدید دهان و پوسیدگی دندان منجر شود.

کم آبی بدن

شرایطی مانند تب، تعریق بیش از حد، استفراغ، اسهال، ازدست‌دادن خون و سوختگی می‌ توانند به کم‌ آبی بدن منجر شده و این مشکل را تشدید کنند.

استرس و خشکی دهان

استرس و اضطراب ممکن است باعث افزایش سطح هورمون استرس (کورتیزول) شود که ترکیب بزاق را تغییر داده و این مشکل را ایجاد می کند.

خروپف

تنفس از طریق دهان می ‌تواند تبخیر بزاق را افزایش دهد و به ایجاد خشکی دهان در شب کمک کند. افراد با خروپف و دهان باز ممکن است دچار خشکی دهان در خواب شوند.

خشکی دهان و دیابت

خشک شدن دهان یکی از علائم شایع دیابت است و افزایش قند خون ممکن است تاثیر منفی بر تولید بزاق داشته باشد.

برفک دهان

برفک دهان نوعی عفونت قارچی است که باعث التهاب غدد بزاق می ‌شود و تولید بزاق را کاهش می ‌دهد.

فیبروز کیستیک

فیبروز کیستیک ممکن است باعث این مشکل شود و داروهای استفاده شده برای مدیریت این بیماری نیز ممکن است خشکی را تشدید کند.

اختلالات خود ایمنی

بیماری ‌های خود ایمنی ممکن است باعث این مشکل شوند، از جمله سندرم شوگرن، ایدز و آرتریت روماتوئید.

بیماری آلزایمر

این بیماری نیز ممکن است به دلیل اثرات آن بر روی هیدراته ماندن بدن، این عارضه را ایجاد کند.

خشکی دهان و کبد

سوء مصرف الکل و مصرف طولانی ‌مدت آن می‌ تواند باعث آسیب به کبد و اختلال در عملکرد آن شود، که این مشکل بیماری کبد الکلی یا سیروز کبدی نیز معروف است. یکی از نشانه ‌های اولیه برخی از بیماری‌ های کبدی، خشکی دهان است.

با شناخت این عوامل، می ‌توان بهترین راهکارها برای پیشگیری و درمان این عارضه را را در پیش گرفت.

علائم خشکی دهان چیست؟

در این قسمت می خواهیم بدانیم که خشکی دهان نشانه چیست؟ و با علاوم آن آشنا شویم.

• ترشح ناکافی بزاق در دهان، که معمولا به دلیل بزاق غلیظ و چسبنده است.
• مشکلات در تنفس، صحبت کردن، بلعیدن و جویدن.
• صدای خشن و حس خشکی در گلو یا گلو درد.
• زبان نرک خورده یا شیاردار و زخم دهان.
• تشنگی مکرر و احساس تشنگی زیاد.
• ترک ‌ها و زخم ‌های شکاف خورده در گوشه لب ها به دلیل خشکی زیاد.
• ظاهر نامناسب و ترک‌ ترکی در لب ‌ها.
• احساس تلخی دهان.

توجه به این علائم می ‌تواند به شناسایی و پیگیری این عارضه کمک کند. در صورت تجربه این علائم، مراجعه به متخصصان مربوطه توصیه می ‌شود.

کمبود کدام ویتامین باعث خشکی دهان می شود؟

بعضی از ویتامین ‌ها در بدن، اگر به صورت کافی تامین نشوند، ممکن است باعث مشکل شده و بر فعالیت غدد بزاق تاثیر بگذارند. ویتامین A، یکی از این ویتامین ‌هاست که کمبود آن می ‌تواند به راحتی عامل خشکی دهان گردد و افراد را با این مشکل روبرو سازد. علاوه بر ویتامین آ، ویتامین‌ های گروه ب، آهن و زینک نیز از اهمیت بسزایی برخوردارند. حفظ مقدار مناسب این ویتامین ‌ها و مواد معدنی در بدن از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است. کاهش هر یک از این عناصر ممکن است باعث مشکلات زیادی در بدن گردد. بنابراین، مراجعه به پزشک و بررسی وضعیت تمام ویتامین‌ ها در بدن، اقدامی مفید برای تامین سلامت و رفع این مشکل است.

خشکی دهان در بارداری

بارداری به خودی خود، تغییرات بسیاری در بدن زنان ایجاد می ‌کند. این تغییرات هورمونی نه تنها بر وزن و خلق و خوی زنان تاثیر می‌ گذارند، بلکه می ‌توانند بر سلامت دهان و دندان نیز اثرگذار باشند. بسیاری از زنان در دوران بارداری با این مساله مواجه می ‌شوند.

این مشکل یکی از عارضه های متداول بارداری است، زیرا بدن در این دوره به مقدار بیشتری آب نیاز دارد تا به رشد جنین کمک کند. علاوه بر این عارضه، التهاب لثه و لق شدن دندان ‌ها نیز از علائم شایع در این دوره می ‌باشند. شرایطی مانند دیابت بارداری هم ممکن است به این مشکل منجر شود. در این مدت، افزایش احساس تشنگی معمولا مشاهده می ‌شود، که زنان باردار باید مصرف مایعات خود را افزایش داده و همواره هیدراته بمانند.

خشکی دهان در دوران بارداری نه تنها می ‌تواند آزار دهنده باشد، بلکه ممکن است به تحریک باکتری ‌ها منجر شود که تاثیرات خود را نه تنها بر تنفس بلکه بر احساس چشایی نیز می گذارند.

درمان خانگی خشکی دهان و گلو

چگونه می ‌توان این بیماری را درمان کرد؟ برای مقابله با این مشکلات، می‌ توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• مراقبت از بهداشت دهان و دندان
• استفاده از آب به میزان کافی
• استفاده از آبمیوه‌ های تازه
• جویدن آدامس
• مصرف غذاهای غنی از آب
• اجتناب از مصرف مواد مخدر و الکل
• محصولات ضد خشکی گلو
• کاهش مصرف آنتی هیستامین و داروی ضد حساسیت
• استفاده از دهانشویه‌ های بدون الکل
• عدم مصرف کافئین، الکل و تنباکو
• استفاده از بخور در منزل

درمان پزشکی و دارویی خشکی دهان

اگر این مشکل به صورت حاد و مزمن شده است و علیرغم درمان ‌های خانگی بهبودی نداشته باشد، حتما توصیه می ‌شود به پزشک مراجعه کنید. در این مراجعات، پزشکان با بررسی سابقه مصرف مواد و داروهای خاص توسط بیمار و جستجوی بیماری‌ های ممکنه، علت خشک شدن دهان را تحلیل می‌ کنند. سپس با توجه به تمام اطلاعات به دست آمده، داروی مناسب برای تحریک غدد بزاقی را تجویز می کنند. این داروها عمدتا شامل پیلوکارپین، برم هگزین و سویملین می ‌شوند. همچنین، در برخی موارد، ممکن است پزشکان به عنوان یک راه حل، استفاده از بزاق مصنوعی را پیشنهاد دهند.

سوالات پر تکرار در زمینه خشکی دهان