هنگامی که عفونت قارچی در دهان یا روی زبان شما رشد می کند، برفک دهان ایجاد می شود که معمولا با کاندیدیای دهانی یا حلقی همراه است. قارچ کاندیدیا آلبیکنز مسئول ایجاد برفک دهان است، در حالی که به طور طبیعی این قارچ به مقدار کمی در دهان حضور دارد ولی رشد غیر طبیعی آن باعث بروز بیماری می شود. در پاسخ به این پرسش که آیا برفک دهان خطرناک است؟ باید گفت که این عارضه یک عفونت خفیف است و به ندرت عوارض جدی ایجاد می کند، اما برای افراد با سیستم ایمنی ضعیف، ممکن است خطرناک باشد. بهتر است برای درمان به دکتر عمومی یا متخصص عفونی مراجعه کنید.
در ادامه مقاله دندانه، با ما همراه شوید تا به بررسی علل، علائم، و روش های درمان این بیماری قارچی بپردازیم.
برفک دهان چیست؟
oral thrush، نوعی بیماری قارچی در دهان است. وقتی که رشد قارچ کاندیدیا از حالت طبیعی خارج شود، ممکن است عفونت دهانی ایجاد شود. این بیماری به خصوص در نوزادان و کودکان شایع است.
شکل ظاهری برفک دهان شبیه به برجستگی های سفید رنگ بر روی زبان یا داخل گونه ها است، که با درمان اولیه می توان جلوی رشد قارچ ها را گرفت. این برفک دهان کودک به عنوان یک عفونت خفیف شناخته می شود که به ندرت عوارض جدی ایجاد می کند.
این عفونت از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود، اما اگر قارچ کاندیدا در بزاق یک فرد موجود باشد و از طریق بوسیدن یا استفاده مشترک ظروف با دیگران تماس پیدا کنید، ممکن است به شما منتقل شود.
علائم برفک دهان چیست؟
برای تشخیص اینکه آیا به این بیماری مبتلا هستیم یا خیر، می توانیم علائم آن را درباره خودمان بازبینی کنیم. البته، در برخی موارد در زمان شروع، هیچ علائمی ظاهر نمی شود و گاهی اوقات ممکن است به صورت مخفیانه فعالیت کند. اما با گسترش عفونت و افزایش شدت آن، علائم زیر مشاهده خواهند شد:
- درد و سوزش دهان
- ایجاد لکه های سفید و زرد رنگ بر روی سطح زبان، لثه ها، لب ها و لوزه
- خونریزی با تراشیدن برجستگی ها و لکه های دهان
- حس وجود جسمی پنبه ای مانند در دهان
- ترک خوردن و خشک شدن پوست در اطراف دهان
- تغییر حس چشایی و احساس بد طعمی غذاها
- در موارد حادتر، احتمال از دست دادن حس چشایی
- مشکل در بلعیدن غذا
- حساس شدن و تحریک شدن پوست و لثه در زیر دندان مصنوعی
این علائم به عنوان علائم ظاهری شناخته می شوند که مشاهده آنها نشان‌دهنده ابتلا به برفک دهانی است. جدا از این موارد، ممکن است عفونت به سایر نقاط بدن منتقل شده و علائم خود را در نقاط دیگر نیز نشان دهد. به عنوان مثال، در موارد نادر، عفونت می‌تواند بر روی مری افراد نیز تاثیر بگذارد.
👋 شاید این مطلب به درد شما بخورد:
- مهم ترین علت های بوی بد دهان و روش های درمان آن
دلایل برفک دهان و راه های تشخیص آن
1. مصرف آنتی بیوتیک
یکی از دلایل ایجاد این عارضه، استفاده از آنتی بیوتیک ها است؛ زیرا آنتی بیوتیک ها با کاهش میکروارگانیسم های بدن، عاملی برای رشد بیشتر قارچ ها می شوند. بنابراین احتمال رفع آن در اثر کاهش یا قطع مصرف آنتی بیوتیک ها وجود دارد.
2. شیمی درمانی یا پرتو درمانی
یک عامل دیگر، فرآیند درمان بیماری های سرطانی است. درمان هایی همچون شیمی درمانی و پرتو درمانی که در آن سلول های سالم بدن نیز از بین می رود یا میزان فعالیت آنها کاهش می یابد موجب ضعف سیستم ایمنی می شود. بنابراین، سیستم بدن تحت تاثیر قرار گرفته و شرایطی برای ایجاد این مشکل یا سایر عفونت ها فراهم می شود.
مقاله پیشنهادی : 👇
3. برفک دهان و ایدز
بیماری هایی که سیستم دفاعی بدن را تضعیف می کنند نیز از دلایل ایجاد برفک دهانی هستند. این بیماری ها شامل سرطان خون، HIV و دیابت می شوند. به همین دلیل، کاندیدیازیس دهانی در برخی موارد به عنوان نشانه ای از ابتلا به اچ آی وی نیز در نظر گرفته می شود.
4. ابتلا به دیابت
افراد دیابتی نیز به ابتلا به برفک دهانی حساس هستند و باید در نظر داشته باشند که سیستم دفاعی بدن آنها به دلیل دیابت ضعیف شده است و سطح قند خون در بدن بسیار بالاست. چنین شرایطی محیط را برای ایجاد عفونت و رشد قارچ ها مناسب می کند.
تشخیص برفک دهانی و بررسی علائم آن توسط پزشک انجام می شود. معمولا پزشک با مشاهده و بررسی وضعیت دهان فرد، کاندیدیازیس دهانی را به راحتی تشخیص می دهد. با این حال، در بعضی موارد برای تشخیص دقیق و بررسی شرایط و شدت بیماری، نیاز به نمونه برداری وجود دارد. در این نمونه برداری، پزشک برای انجام بیوپسی از برجستگی های دهان نمونه مورد نظر را برمی دارد تا در آزمایشگاه حضور کاندیدیازیس در آن تایید شود.
علت برفک دهان نوزاد چیست؟
قارچی که عفونت های قارچی در دهان را ایجاد می کند، می تواند منجر به عفونت های قارچی در سینه ها و نوک سینه ها نیز شود. این قارچ ممکن است در طول دوره شیردهی از مادر به نوزاد منتقل شود. اگر کودک برفک دهان دارد، می تواند قارچ را به سینه ها یا سایر نواحی پوست مادر منتقل کند.
همچنین، در صورت داشتن عفونت مخمری در سینه یا عفونت قارچی نوک پستان، ممکن است شما هم قارچ را به دهان یا پوست کودک خود منتقل کنید. به علاوه، با توجه به اینکه مخمر می تواند بدون ایجاد علائم عفونت روی پوست زندگی کند، کودک ممکن است به برفک دهان مبتلا شود حتی اگر شما علائم عفونت مخمری در سینه یا نوک پستان را نداشته باشید.
در صورت دچار شدن به عفونت قارچی در سینه یا نوک سینه، ممکن است با تجربه موارد زیر رو به رو شوید:
- درد در سینه ها، حین و بعد از شیردهی
- خارش یا سوزش در نوک پستان یا اطراف آن
- لکه های سفید یا کم رنگ روی نوک پستان یا اطراف آن
- پوست براق روی نوک پستان یا اطراف آن
- پوسته پوسته شدن روی نوک پستان یا اطراف آن
علت برفک دهان کودکان
معمولا به دلیل رشد بیش از حد قارچ کاندیدا در دهان آنها است. چندین عامل مختلف در ایجاد برفک دهان کودک نقش دارند، از جمله:
- سیستم ایمنی نابالغ: سیستم ایمنی کودکان هنوز کامل ترین و قوی ترین حالت خود را نداشته و این مسئله می تواند باعث رشد غیرطبیعی قارچ در دهان شود.
- مصرف آنتی بیوتیک: استفاده از آنتی بیوتیک ها می تواند میکروب های مفید در دهان را نابود کرده و باعث رشد قارچ های زیاد در این منطقه شود.
- استفاده طولانی مدت از بطری یا پستانک: استفاده طولانی مدت از بطری یا پستانک ممکن است باعث جمع شدن مایعات در دهان شود و محیط مساعدی برای رشد قارچ فراهم کند.
- ضربه یا تحریک دهان: هرگونه ضربه، اصابت، یا تحریک شدید دهان نیز ممکن است به رشد غیر طبیعی قارچ ها کمک کند.
به عبارت دیگر، توجه به این عوامل و ایجاد شرایط بهداشتی مناسب، می تواند در کاهش احتمال بروز برفک دهان در کودکان موثر باشد.
پیشگیری از برفک دهان نوزاد
از آنجایی که برفک یک بیماری مسری است، بنابراین برای جلوگیری از ابتلای مجدد نوزاد، لازم است که خودتان نیز درمان شوید و اطمینان حاصل شود که بدن شما به این قارچ آلوده نشده باشد. همچنین، در همان زمان که نوزاد درمان می شود، حتما نوک پستان مادر نیز باید درمان شود تا بیماری به کودک منتقل نشود. در زیر، بهترین روش های جلوگیری از برفک دهان در نوزاد را معرفی می کنیم.
- شستشوی دست ها و وسایل نوزاد به طور مرتب
- شستن مرتب لباس ها و حوله نوزاد و مادر
- خشک کردن نوک پستان بعد از شیر دادن به نوزاد
- کنترل مصرف قند و شکر در رژیم غذایی مادر
- شستن نوک سینه ها با آب گرم
- گذاشتن شیر دوشیده شده مادر در یخچال
- ضد عفونی کردن شیشه شیر و پستانک نوزاد
- استفاده از محلول جوش شیرین برای برفک دهان نوزاد
درمان برفک دهان در بزرگسالان
عمدتا برای درمان قطعی برفک دهان از داروهای ضد قارچ استفاده می شود. این داروها به شکل ژل یا مایع (داروهای موضعی) که به صورت مستقیم در داخل دهان مصرف می شوند یا گاها به صورت قرص و یا کپسول عرضه می شوند.
معمولا داروهای موضعی باید چندین بار در روز به مدت 7 تا 14 روز مصرف شوند. همچنین، قرص یا کپسول را روزانه یک بار مصرف می کنند.
این داروها اغلب عوارض جانبی ندارند، اگرچه برخی از آنها ممکن است باعث حالت تهوع، استفراغ، نفخ، درد شکم و اسهال شوند.
در صورتی که مشکوک به این باشد که آنتی بیوتیک ها یا کورتیکواستروئیدها باعث برفک دهان شده اند، لازم است دارو یا روش مصرف آن تغییر یابد یا دوز آن کاهش یابد.
چه دارو و قطره ای برای درمان برفک دهان بهتر است؟
برای درمان برفک دهان، می توان از هرکدام از درمان‌های دارویی زیر بهره برد. موارد زیر جزو بهترین دارو و قطره برای برفک دهان است:
- قرص فلوکونازول یا کپسول فلوکونازول: این داروی ضد قارچ می تواند برای درمان برفک دهان موثر باشد.
- قرص و قطره کلوتریمازول: پزشک ممکن است این قرص مکیدنی را برای شما تجویز کند. این دارو را در دهان گذاشته تا زمانی که کاملا حل شود.
- قرص نیستاتین یا قطره نیستاتین: این قطره یک دهان شوی ضد قارچ است که در کل دهان چرخانده و سپس بلعیده می شود.
- اینتراکونازول: یک داروی ضد قارچ خوراکی که در مواردی از جمله مقاومت به درمان یا وجود عفونت HIV استفاده می شود.
- ژل برفک دهان داکتارین
- قطره ویوله دوژانسین
- آمفوترسین B: این دارو برای درمان عفونت های شدید مورد استفاده قرار می گیرد.
- مترونیدازول برفک دهان
- دیفن هیدرامین برای برفک دهان
درمان خانگی برفک دهان
با رعایت نکات زیر، می توانید قارچ های دهان و زبان را در خانه درمان کنید. لازم به ذکر است که روش های درمان خانگی برفک دهان تنها برای درمان موارد جزئی مفید هستند. از مهمترین راهکارهای خانگی درمان برفک دهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- با آب نمک گرم دهان خود را شستشو دهید.
- با محلول رقیق پراکسید هیدروژن دهان خود را بشویید.
- از ماست استفاده کنید.
- جهت حفظ تعادل طبیعی میان باکتری های مفید و قارچ کاندیدا آلبیکنس در بدن، از مکمل های پروبیوتیک استفاده کنید.
- استفاده از جنتیان بنفش (ژنتیان بنفش) به صورت موضعی می تواند قارچ را از بین ببرد.
- استفاده از محلول رقیق شده سرکه و آب .
- جوش شیرین را به صورت خمیر درآورید و از داخل آن را روی زخم های دهان قرار دهید و پس از مدتی آن را با آب بشویید. همچنین، می توانید با استفاده از نصف قاشق جوش شیرین حل شده در یک لیوان آب به شکل دهانشویه استفاده کنید، اما نباید در مصرف آن زیاده روی کنید.
درمان برفک دهان در طب سنتی
در حوزه طب سنتی و گیاهی، روش های مختلفی برای درمان عفونت قارچی دهان وجود دارد. مهم ترین این روش ها عبارتند از:
- استفاده از گلاب: قرقره کردن و نوشیدن گلاب همراه با چای یا به تنهایی.
- جوش شیرین برای برفک دهان: استفاده از محلول غلیظ شده جوش شیرین با آب که به عنوان ضد عفونی‌کننده زخم دهان مفید است.
- استفاده از شیرخشت: چرخاندن شیرخشت در دهان به منظور رفع بیماری های دهانی.
- استفاده از عرق کاسنی: با طبع سرد، در دوره های شیردهی و بارداری با مشورت متخصص مصرف می شود.
- استفاده از ترنجبین: این یکی از بهترین داروهای گیاهی است. با حل کردن ۱.۲ قاشق چای‌خوری ترنجبین در آب جوش و مصرف روزی دوبار از این محلول، برفک از بین می رود
سوالات پر تکرار در زمینه برفک دهان
اگر تشخیص برفک دهان به موقع انجام شود و درمان شروع شود چیزی حدود 4 الی 5 روز زمان لازم است تا این مشکل برطرف شود.
بله، برفک ممکن است باعث درد در برخی از نوزادان شود، اما بسیاری از آنها چیزی احساس نمی کنند.
آبسه دندان؛ از علت تا روش درمان فوری آن
آفت دهان چیست؟ روش های درمان آفت دهان
با سریع ترین روش های سفید کردن دندان آشنا شوید
درمان سه سوته دندان درد؛ چطور ممکن است؟
