تلخی دهان به چه علت هایی رخ می دهد؟ راه های درمان آن

تلخی دهان به چه علتی اتفاق می افتد؟ آیا شما هم تجربه تلخی دهان در صبح و بین وعده های غذایی داشته اید؟ این حس را همه ما حداقل برای یکبار هم که شده تجربه کرده ایم. در اکثر مواقع، احساس تلخی در دهان با زدن مسواک و شستشوی دهان رفع می شود. اما تغییر مزه در دهان می تواند به دلیل برخی بیماری ها باشد پس نباید آن را سرسری گرفت و باید به دنبال علت این مشکل و روش های رفع تلخی دهان باشید. این مطلب از دندانه را از دست ندهید. 

علت تلخی دهان چیست؟

تلخی در دهان می تواند دلایل بسیار زیادی داشته باشد که در ادامه به رایج ترین دلایل تلخ شدن دهان خواهیم پرداخت:

خشکی دهان

در صورتی که غدد بزاقی، بزاق کافی تولید نکنند، خشکی دهان اتفاق می افتد. بزاق دهان باعث کاهش رشد باکتری ها در دهان می شود و تکه های باقیمانده غذا را از بین می برد. در صورتی که بزاق کافی تولید نشود، ممکن است تلخی در دهان به دلیل وجود باکتری های اضافی و تکه های باقیمانده از غذا را تجربه کنید.

برخی از عواملی که ممکن است منجر به خشکی دهان شوند عبارتند از:

• مصرف برخی داروها
• افزایش سن
• گرفتگی بینی که باعث تنفس از راه دهان می شود.
• مصرف دخانیات
• آسیب عصبی
• دیابت
• اختلالات خود ایمنی

پس در پاسخ به این سوال که “آیا دیابت باعث تلخی دهان می شود” باید گفت که بله؛ این اتفاق به طور غیر مستقیم در احساس مزه بد در دهان تاثیرگذار خواهد بود. اصولا خشکی دهان با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی، تنظیم داروها و استفاده از دهان شویه قابل درمان است که همین موضوع باعث رفع احساس تلخ در دهان هم می شود.

کبد و تلخی دهان

آیا مزه بد در دهان می تواند نشانه ای از بیماری های کبدی باشد؟ بله. 

یکی از رایج ترین دلایل احساس تلخی در دهان، مشکلات کبدی است. در صورتی که کبد فرد عملکرد نرمال خود را نداشته باشد، بدن شروع به تجمع مقادیر زیادی آمونیاک می کند. این ماده سمی توسط کبد به اوره تبدیل می شود و از طریق ادرار از بدن دفع می شود. تجمع آمونیاک زیاد در بدن باعث احساس مزه پیاز یا ماهی در دهان می شود.

عفونت های سیستم تنفسی

عفونت های تنفسی بخصوص از نوع ویروسی می توانند باعث ایجاد مزه بد و تلخ در دهان شوند. سرما خوردگی، ورم لوزه، سینوزیت و عفونت گوش میانی، اصولا بر حس چشایی و بویایی تاثیر می گذارند. از جمله علائم عفونت سیستم تنفسی عبارتند از: 

• احتقان (افزایش ترشحات بینی و آبریزش بینی)
• گوش درد
• گلو درد

عفونت های ویروسی اصولا در بازه زمانی کوتاهی از بین می روند و پس از برطرف شدن عفونت، طعم بد دهان هم رفع خواهد شد.

عدم توجه به بهداشت دهان و دندان

برایتان سوال پیش آمده که احساس مزه بد در دهان هنگام صبح نشانه چیست؟ در پاسخ این سوال باید بگوییم که در اکثر مواقع عدم توجه به بهداشت دهان و دندان باعث تلخی دهان در صبح می شود.

به دلیل جمع شدن بزاق و باکتری ها روی زبان، بوی بد دهان و تلخی دهان رخ می دهد. برای رفع این مزه بد دهان در این حالت تنها کافی است حداقل دو بار مسواک در روز بزنید. مسواک زدن زبان را هم فراموش نکنید. با این کار می توانید سلول های مرده ای که روی زبانتان جمع شده اند و باعث بوی بد دهان و احساس تلخی در دهانتان شده است را از بین ببرید.

هپاتیت B

هپاتیت B نوعی عفونت ویروسی کبد می باشد که از علائم اولیه آن احساس مزه تلخ در دهان است. از جمله سایر علائم این بیماری خطرناک عبارتند از:

• بوی بد دهان
• کم شدن اشتها
• تب پایین
• حالت تهوع، استفراغ و اسهال

توجه: در صورتی که هر یک از علائم هپاتیت B را داشتید، سریعتر به یک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.

رفلاکس معده

اصولا علت تلخی دهان همراه با سوزش سر دل، نشانه بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) است. بیماری رفلاکس معده اصولا باعث تحریک مری و در نهایت سوزش سر دل و ایجاد مزه تلخ در دهان می شود. در حقیقت این اختلال زمانی رخ می دهد که عضله بالای معده ضعیف می شود و به مایع صفرا اجازه می دهد وارد مری شود.

تلخی دهان و صفرا

رفلاکس معده و صفرا ممکن است همزمان با یکدیگر اتفاق بیفتد و باعث ایجاد طعم بد دهان شوند. در حقیقت این دو رفلاکس توسط صفرا، مایع ساخته شده در کبد به منظور هضم غذا، و همینطور اسد معده، از طریق مری به طرف بالا حرکت می کند، ایجاد می شوند.

استرس و اضطراب

سطح بالای استرس و اضطراب، بدن را برای پاسخی در برابر استرس تحریک می کند و این پاسخ اغلب به صورت تغییر حس چشایی در فرد مشاهده می شود. همچنین اضطراب ممکن است باعث خشکی دهان شود که خود دلیل دیگری برای این مشکل است.

آسیب عصبی

پرزها و جوانه های چشایی نیز مانند سایر حواس به طور مستقیم با اعصاب مغز در ارتباط هستند و هرگونه آسیبی به مغز می تواند تغییراتی را در نحوه درک مزه ها ایجاد کند. این آسیب های عصبی می‌تواند به علت صدمه به سر یا اختلالاتی نظیر این موارد رخ دهد:

• صرع
• ام اس  (MS)
• تومورهای مغزی
• فلج بل
• زوال عقل

تلخی دهان در بارداری

تلخی دهان در بارداری و احساس طعم فلز مانند در دهان، در سه ماه اول طبیعی است. این مشکل در اواخر بارداری و پس از زایمان کاملا از بین می رود.

مصرف دارو مواد غذایی خاص

اگر با مصرف داروی خاصی دچار احساس مزه تلخ در دهان خود شوید، با قطع مصرف دارو می توان از این مزه بد رهایی پیدا کرد. جالب است بدانید که حداقل 250 داروی مختلف هستند که می توانند در ایجاد این مزه بد در دهان تاثیرگذار باشند، مانند:

• آنتی بیوتیک ها
• داروهای شیمی درمانی
• داروهای قلب
• داروهای ضد پارکینسون و میگرن
• داروهای روان گردان
• داروهای کمکی ترک سیگار
• برونکودیلاتورها برای آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
• پنی سیلامین برای آرتریت روماتوئید شدید و بیماری ویلسون
• ریفامپین برای سل یا پیشگیری از مننژیت باکتریایی

سایر دلایل تلخ شدن دهان

از جمله سایر دلایل تلخی در دهان و طعم بدن دهان عبارتند از:

• مصرف زیاد گوشت
• آلرژی
• گلوسیت (التهاب زبان)
• پولیپ بینی
• عفونت غدد بزاقی
• سندرم شوگرن
• کمبود ویتامین B12 یا زینک
• دیابت

علائمی که همراه با نزه تلخ در دهان دیده می شوند

• از دست دادن حس بویایی
• خشکی دهان
• بوی بد دهان
• خارش دهان
• گرفتگی و یا آبریزش بینی
• احساس طعم فلز در دهان
• خونریزی لثه
• ترشح بیش از حد بزاق در دهان
• التهاب و ورم لوزه

قرص برای رفع تلخی دهان

نمی توان یک قرص برای رفع تلخی دهان معرفی کرد؛ چرا که باید توسط پزشک علت طعم بد دهان مشخص شود و سپس در صورت لزوم داروهای لازم تجویز شود. برای مثال اگر مشخص شود که علت تلخی در دهان رفلاکس اسید است، داروهای آنتی اسید بدون نسخه یا تجویزی و باکلوفن مناسب است. در صورتی که علت بد طعم شدن دهان، دیابت نوع دو باشد، امکان دارد پزشک معالج قرص متفورمین را تجویز کند. 

درمان خانگی تلخی دهان

با روش های زیر در خانه می توانید از شر حس تلخی در دهان خلاص شوید:

زردچوبه

این ماده خوراکی حاوی کورکومین است که می تواند تمامی باکتری های بد دهان را از بین ببرد، سلامت دهان و دندان را ارتقا بخشد و طعم بد دهان را نیز برطرف کند.

1. چند قطره آبلیمو را با نصف قاشق چایخوری پودر زردچوبه ترکیب کنید.
2. از این ترکیب به عنوان اسکرابر زبان و داخل دهانتان استفاده کنید.
3. دهانتان را با آب ولرم شستشو دهید.
4. این کار را روزانه تا دو هفته انجام دهید.

چای سبز

چای سبز می تواند برای از بین بردن عفونت های دهانی و بهبود سلامت دهان و دندان معجزه کند؛ همچنین در رفع طعم بد دهان و بوی بد دهان نیز بسیار موثر است.

1. یک قاشق چایخوری چای سبز را را با یک فنجان آب ترکیب کنید.
2. این محلول را به مدت 5 دقیقه بجوشانید.
3. ترکیب را از صافی رد کنید و اجازه دهید چای خنک شود.
4. کمی عسل به چای اضافه کنید و آن را میل کنید.
5. حداقل دو بار در روز از این چای سبز بنوشید.

دارچین

دارچین هم می تواند در رفع تلخی دهان بسیار موثر باشد.

1. یک قاشق غذاخوری پودر دارچین و یک قاشق چایخوری آبلیمو را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید.
2. از این مخلوط 2 الی 3 بار در روز برای شستشوی دهان استفاده کنید.

آب آلوئه ورا

آب آلوئه ‌ورا دارای خاصیت آنتی میکروبیال و ضدالتهابی است که می تواند باعث التیام بخشیدن عفونت‌ های شود. از همین طریق طعم و بوی بدی که ممکن است با چنین مشکلات دهانی همراه باشد را از بین خواهد برد.

1. یک قاشق چایخوری آب آلوئه ‌ورای تازه را به مدت ۵ دقیقه در دهانتان غرغره کنید.
2. همچنین می ‌توانید نصف فنجان آب آلوئه‌ ورا بنوشید.
3. این کار را دو بار در روز انجام دهید.